Sxiaj lastaj tagoj (fino)

Foje mia patrino ne povis rekoni min.

(al mia edzino) "Cxu li estas A (mia nomo)?"
"Jes!"
"Strange! Mia filo ne estas tiel kalva!"

"De kiam li estas kalva?"

(al mi) "Cxu vi estas mia filo?"
"Jes, ja!"
(frapante siajn manojn, kiel infano) "Ho! Kiel gxoja!"

Certe sxi, almenaux en sia koro, tre junigxis.

Baldaux sxi, 90 jara, ekvojagxis al la transmondo.

PIRON, SCHWARTZ

● Claude PIRON（1931-2008）スイスに住んでいたベルギー人。国連で翻訳者として活躍、その後世界保健機関の仕事で世界中で活躍。エスペラントを使って世界中を旅した。著作は教科書、長編小説、詩、研究書など多岐にわたるが、初級者用の Gerda Malaperis はとくに有名。このブログの読書ノートでも「La Kisa Malsano」「Cxu vi krias cxine?」「Lasu min paroli plu!」を紹介している。作者のサイトはすでに閉鎖されているが、Verkoj de Claude Pironでいくつかの作品がダウンロードできる。

Disopinio ne rompas amikan rilaton：意見の違いは友好関係を破壊するものではない。

Vivanta lingvo solvas mem siajn problemojn.：生きた言語はそれ自体で自分の問題を解決する。

Esperanto stimulas bonajn sentojn, kiuj igas la vivon pli ricxa.：エスペラントは、人生を豊かにする良い感覚を刺激する。

Ecx nun, se mortus cxiuj esperantistoj, la lingvo pro tio ne malaperus.：今、もしすべてのエスペランチストが死んだとしても、そのことでこの言葉が消えてしまうことはない。

● Raymond SCHWARTZ（1894-1973）フランスの銀行マン、エスペラントの著作家。Sxvarco はエスペラント化された名前。言葉遊びの名手で、sxvarcajxo という単語が辞書に載っている。長編小説「Kiel Akvo de l' Rivero」はこのブログでも紹介したが、本格的なエスペラント原作文学の傑作である。未読の方はぜひ読んでみてほしい。他に風刺と言葉遊びの宝庫「Verdkata Testamento」「G^oja podio」もこのブログで紹介した。

Cxiuj lingvoj estus multe pli facilaj, se ne ekzistus poetoj.：すべての言語は大いに易しいことだろう、もし詩人さえいなかったら。

Mebli kiel eble plej lukse sian hejmon estas gxenerale la cxefa priokupo de homoj, kiuj forgesis mebli sian spiriton.：自分の家にもっとも豪華な家具を備え付けるのは、一般に、自分の心の家具を備えることを忘れた人たちの主な仕事である。

Kiel belaj estas la frauxlinoj, kiuj oni konas nur koresponde.：文通だけで知り合ったお嬢さんたちのなんて美しいことか。

Bonan blagon, sinjoro. Kiel vi fartas?：素敵なだぼらを！　お元気ですか？

Laux mia... ridpunkto：私の・・・笑点からは（vidpunkto 視点をもじった言葉）

La stranga butiko - lastranga butiko：奇妙なお店ー最低のお店

Sxiaj lastaj tagoj (4)

Mi ne havas filon. Eble mia patrino estis maltrankvila pri la heredonto de mia posedajxo. Verdire mi ne estas ricxa, ne havas multe da heredindajxo. Sed certe en sxi estas grava afero pri mia heredonto, kvankam mi mem estas tute indiferenta pri tia afero.
En iu tago sxi ekdiris, ke nun kolektigxas en najbara cxambro miaj parencoj, diskutas pri mia heredonto, kaj oni elektis R kiel la heredonton. R estas unu el miaj nevoj, la plej agxa filo de mia plej agxa frato. Laux japana tradicia familiosistemo R devas esti cxefo de la familiogrupo.
Kompreneble la kunsido estis nur en sxia imago, sed sxi simple gxojis pro tio, ke sxia plej favorata nepo farigxis mia heredonto.

Nu mi kaj mia edzino estas jam ne junaj. Cxu mi devas pripensi, kien iru la restajxo de nia vivo? Cxu R favoros preni la taskon arangxi la "heredadon" ?

OSLAK, PETTYN, PEREZ, PEREZ

● Vinko OSLAK（1947-）スロベニアの作家・翻訳家。

Opinio - sensencajxo esprimita en formale sencoplena frazo...：意見とは、公式には意味ある文章で表現されたナンセンス。

Maljunigxante, homo ne akiras nur estonton, sed ankaux pasinton.：歳をとりながら、人は未来だけでなく過去も手に入れる。

La ekziston de Dio plej konvinke montras al mi la fakto, ke oni gxin ne povas pruvi...：神の存在を私にもっとも納得させるのは、それを証明することが出来ないという事実である。

Bombo estas plej sensona ajxo - antaux la eksplodo.：爆弾はもっとも静かな物体である、爆発する前は。

● Andrezy PETTYN（1938-）ポーランドのエスペランチスト。長い間ポーランドのエスペラント放送に携わり、多くの学習書、読本、辞書などを著作・編集した。なかでも「Cxu vi parolas Esperante?」は日本でも再版された。実は日本で再編集して出版するときには私も少しだけ手伝ったのだった。

Montru amiksentojn al via kursgvidanto. Li estas kompatinda! Dum tuta vivo li devas partopreni Esperantokursojn...!：君の講習会講師に友情を示したまえ、彼は実に気の毒だ。彼は一生エスペラント講習会に出なければならないんだ！

● Juan Regulo PEREZ（1914-1993）スペインのエスペランチスト、エスペラントの出版社 Stafeto を1952年に立ち上げ、1975年までに93タイトルを出版した。シュラジーの「Koko Krias Jam!」、シュワルツの「Kiel Akvo de l' Rivero」、作品集「33 Rakontoj」、ザメンホフのことわざ集などなどこのブログの読書ノートにも何冊か入っている。

Helpu plu porti la torcxon. (sur pluraj libroj de la eldonejo Stafeto)：灯をかかげ続けるのを手伝ってくれ（出版社 Stafeto の何冊かの本の上に）。

Sxiaj lastaj tagoj (3)

La stranga akuzado de la patrino al mia edzino jam cxesis. Sed la patrino komencis alian strangan rakonton: "Antaux longa tempo hazarda intersxangxo de beboj okazis en publika banejo."
Sxi rakontis plurfoje pri cxi tiu okazajxo. Gxi entute aludis, ke mi estas unu el la beboj, kaj mi havas verajn gepatrojn, kiuj logxas en la insulo Hokkaido kaj estas tre ricxaj bienhavantoj. Tre rava rakonto, cxu ne?

Mi demandis, "Do mi ne estas via filo?", sxi tuj respondis, "NEEE! Vi estas mia filo."

Alifoje sxi mem demandis min, "Cxu mi jam parolis al vi pri Hokkaido?"
"Ankoraux ne."
"Do, mi ne parolu pri tio, por ke vi ne foriru al Hokkaido."

Mi supozis, ke homo havas rezervejon de memoroj. La memorejo estas kvazaux profunda botelo, kaj tiu de maljunulo estas jam plenplena. Novajn aferojn gxi ne povas akcepti, dume la memoro en gxia profundo estas iom kripligxis aux putris pro paso de longa tempo.

MATKOVIC', MELNIKOV

● Dinko MATKOVIC'（1925-）クロアチアのエスペランチスト、aforismo（警句）作家。

Ecx guto malgranda konstante frapante kauxzas - kapdoloron.：小さなしずくでさえも、絶え間なく叩くと頭痛を起こす。

Dion ni petas pri la cxiutaga pano kaj bakistoj gxin vendas.：私たちは日々のパンを神にお願いします、そしてパン屋さんがそれを売ります。

Pli facile konfesi al pastro ol al impostisto.：牧師に告白するのは、税務署員に告白するよりも易しい。

Pensiuloj estas konvinkitaj, ke tempo ne estas mono.：年金生活者は、時が金ではないことを悟る。

Amo ne konas limojn, sed tamen geamantoj devas havi pasportojn.：愛には国境はない、しかし愛し合うものはパスポートを持たねばならない。

Ekzistas ateistoj, kiuj vivas kiel dioj.：神のように暮らしている無神論者が存在する。

● Valentin MELNIKOV（1957-）ロシアのエスペランチスト。コンピュータ技師、エスペラント教師、翻訳家、ジャーナリスト、批評家、詩人、作家・・・。

Cxu Dio scias, ke li ne ekzistas?...：神は自分が存在していないことを知っているだろうか？

Por dubi oni devas multon scii...：疑うためには多くを知らねばならない。

Se mankas mon', do pleje gravas sano...：もしお金がないのなら、もっとも大事なのは健康・・・。

La vivo hardas nin. Sed kiucele?...：人生は我々を鍛える。しかし何のために？

Sxiaj lastaj tagoj (2)

Estis profunda nokto, kiam mia patrino falis en la necesejo. Post 2-3 tagoj en sxi ekverkigxis nova historio.
Sxi diris, "Kiam mi falis, iu premis min al la planko."
Sxiaj diroj aludis aux ecx klare montris la mordintencon kontraux sxi de mia edzino. Ecx foje sxi demandis al mi, "Cxu la polico alvenis?"
Mi diris, "Sed M (mia edzino) ne estis en nia domo, kiam vi falis. En la domo estis nur vi maj mi. Do, mi turmentis vin, cxu?"
"Ne, mia filo ne povas turmenti min."
"Kiam vi falis en la necesejo, estis profunda nokto. En tiu tago M ne estis en cxi tiu domo, sxi estis cxe sia frato."
"Ne, estis en tago, ne en nokto kaj tiam vi ne estis en la domo, vi iris acxeti cxiutagajxon."
"Ho! Kiel bone cxion vi memoras!"
"Jes, mia cerbo ankoraux ne tro maljunigxis!"
Ju pli multe mi klopodis, des pli la problemo konfuzigxis!
Mi sxangxis la tapisxeton al la alia, kiu pli firme algluigxas al la planko. Mi petis dentiston veni al ni, kaj kuraci la dentojn de la patrino, kiuj iom difektigxis pro la falo.
La postsigno de sxia falo, kiu cxiam rememorigis al la patrino la falon, pli kaj pli malaperis. Kaj tempo cxion solvas. Iam la patrino tute trankvile konversaciis kun mia edzino. Sed mi ne scias, cxu la krimo de mia edzino nuligxis en mia patrino.
Dauxras la nova historio ekgxerminta en la patrino.

LAPENNA, LEDON, LEJZEROWICZ

● Ivo LAPENNA（1909-1987）クロアチア出身のエスペラント運動家。世界エスペラント協会の初代事務局長である。

Nia kongreso - diference de cxiuj aliaj - estas vere miniatura mondo.：我々の大会は他と違って、真に小さな世界である。

La ideon oni povas nek enkatenigi, nek aresti, nek mortigi!：思想というものを人は拘束することも逮捕することも殺すことも出来ない。

Toleremo toleras cxion krom maltoleremon.：寛容は不寛容以外のすべてを容認する。

La neuxtraleco ne signifas senidenecon aux uniformigon de la penso.：中立性は無思想とか考えの画一化を意味するものではない。

● Gilbert LEDON（1931-2003）フランス出身、ブラジルでも活躍した作家。

La nura diablo, kiu konkrete ekzistas, estas la homo mem.：実在する唯一の悪魔は人間自身である。

● Izrael LEJZEROWICZ（1901-1942）ポーランドのユダヤ人作家、1940年からワルシャワのゲットーで暮らし、42年にトレブリンカで家族とともに虐殺された。

Lingvo de espero kaj gxojo estas via lingvo.：希望と喜びの言語が君の言語だ。

En la komenco la Senkorpa Mistero kreis Volapukon.：実態のない神秘は最初にボラピュクを作った。

Felicxe estas homo, kiu ne sidas en kongresaj laborkunsidoj.：幸せなのは大会の作業部会に出席しない人である。

Acxetu la verdajn librojn, ecx se vi ne volas legi ilin!：緑の本を買いたまえ、例え君が読むつもりがなくても！

Sxiaj lastaj tagoj (1)

Mia patro forpasis antaux tridek kelkaj jaroj, kiam li estis 76 jara. Dek kelkajn jarojn post la forpaso de sia edzo mia patrino eklogxis kun mi. Sxi estis ne tre sana pro la ftizo en sia juneco. Dum dek kelkaj jaroj antaux sia morto sxi uzis inhalilon de oksigeno. Sed sxi tre bone zorgis pri si mem. Kvankam sxi ne povis fizike ekzerci sin, kusxante cxiam movigxis siajn piedojn cxe la maleoloj. Dank' al tio sxi gxis sia morto povis pasxi proprapiede.
Mi havigis al la patrino sxaltilon de alarmo, per kiu sxi povis sciigi ian deziron al mi (aux al mia edzino). Ekz. por iri al la necesejo, kiu estas tuj najbare de sxia cxambro, sxi alvokis nin per la alarmilo, kaj ni helpis al sxi. Cxar sxi estis jam preskaux 90 jara, kaj ni devis iom zorgi, ke sxi ne falu.
Iun nokton la alarmo sonoris. Mi tuj iris al sxi, kiu falis en la necesejo. Mi starigis sxin. Falante sxi batigxis kun la lavpelvo cxe sia busxo kaj iom sangis, sed felicxe sxi ne tre grave vundigxis. Sxi diris, "Mi pensis, ke mi povas sola iri al la necesejo, sed stumblis pro la tapisxeto." Mi kondukis sxin al sxia cxambro, kusxigis sxin sur la lito.
Cxi tiu okazajxo estis la komenco de iom stranga mensostato (cxu povas diri "agnozio", mi ne scias) de la patrino.

KOFFI, KURZENS, LANTI

● Gbeglo KOFFI（1957-）アフリカ・トーゴのエスペランチスト、教師。アフリカで世界大会が行われる日が近い。

Oni povas rimarki, ke Esperanto gxenerale regresas en la ricxmondo.：エスペラントは金持ちの世界では後退していると認められる。

● Nikolai KURZENS（1910-1959）ラトビアのエスペランチスト、翻訳家、作家、詩人。

Cxu vere nur por morti ni naskigxis?：我々は死ぬために生まれたというのは本当か？

● LANTI（1879-1947）フランスのエスペランチスト、SAT（国民性なき全世界協会）の創始者。

Nur praktikantoj de lingvo igas gxin vivanta.：言葉を使用する人のみがそれを生きたものにする。

Viva lingvo devas obei la legxojn de la vivo.：生きた言葉は生活の法則に従わねばならない。

Diri, ke Esperanto estas facile ellernebla, estas gravega eraro.：エスペラントがたやすく習得できるというのはとんでもない間違いである。

Ni obeas kutimojn, tradicion, mitojn, legxojn, kiuj havas nenion komunan kun logiko.：我々は全く論理的でない習慣や伝統、神話、法則に従っている。

La pastroj estas la plej lertaj homoj: ili ja promesas al la kreduloj nur postmortan eniron en la paradizon.：牧師というものはもっとも巧みな人たちである。彼らは信者に対してただ死後にのみ天国に行くことを約束する。

Nagxado kaj la angla lingvo

Estas kompreneble, ke patrino havas grandan atendon, esperon pri sia(j) infano(j). Ankaux mia patrino estis tia.

Mi estis 4-5 jara knabo. Proksime je cxirkaux 200 metroj de mia domo fluis iom rapide la rivero Kiso-gawa. Cxe la riverbordo en malprofunda loko mi tute nuda sidigxis, kaj mia patrino dusxis akvon sur min. Sxi intencis, ke mi alkutimigxu al akvo, kvankam sxi mem ne povis nagxi. Baldaux mi sola (aux kun aliaj kunaboj) ekludis cxe la rivero, kaj farigxis bona nagxanto. Ankoraux nun mi sxatas nagxi.

Kiam mi farigxis lernanto de alta klaso en la elementa lernejo, mia patrino trudis al mi lernadon de la angla lingvo. Sxi antauxvide sciis la gravecon de la lingvo. La lingvon ni lernas en mezlernejo, do mi ankoraux ne lernis gxin. Bedauxrinde sxi mem tute ne scipovis la lingvon, do mi devis iri al privata lernejeto de la angla lingvo. Kaj baldaux mi ekmalsxatis la lingvon! De tiam mi estis tre malforta en fremdaj lingvoj gxis mi trovis Esperanton.

GIORGI, GRATAPALIA, JUNG, KALOCSAY, KLIMEK

● Aldo de' GIORGI（1925-2003）イタリアのエスペラント作家・運動家。小説「La Manto」はある意味衝撃的な作品である。

La homoj gxenerale pli emas paroli ol auxskulti. Multaj kapablas auxskulti nur sin mem.：一般に、人は聴くよりも話すことを好む。多くの人は自分の言うことだけを聴く。

● Ursula GRATAPALIA（？）この人についてはよくわからない。

Imago ne suficxas por sekvi la realon.：現実に従うためには、創造力では不十分である。

● Teo JUNG（1892-1986）ドイツの作家。

Mi estas cxies servanto, nenies sklavo.：わたしは誰にでも奉仕するが、誰の奴隷でもない。

● Koloman KALOCSAY（1891-1976）ハンガリーの作家・翻訳家。エスペラント界ではかなり有名な作家で、エスペラント文学やエスペラント自体の発展に大きく寄与した。

Kaj vere, oni povas diri, ke ne per Esperanto Zamenhof faris poezion, sed per la poezio li faris Esperanton.：実際、ザメンホフはエスペラントで詩を作ったのではなく、詩によってエスペラントを作ったと言うことができる。

● Jan KLIMEK（？）この人についてもよく分からない。ポーランドの人らしい。

La homa gento?! Gento tutecerte! Sed cxu homa?! Per kio oni povas plej forte timigi homon? Nu! Gxuste per alia homo!：人間という種、確かに種だ！でも人間的か？　何によって人をもっとも強く恐れさせることが出来るか？　まさに他人によってだ！

Se sxi cxiam forturnas sin dorse - sxi faras cxi tion tial, ke sxi volas montri sin de plej bona flanko!：もし彼女が常に背中を向けるのなら、彼女は自分をもっとも良い方から見せたいのだ。

Vere libera penso povas naskigxi nur en tute malplena kapo!：真に自由な考えというものは、ただ全く空っぽの頭にだけ生まれるものだ。

熱暑

エスペラント世界大会は今日が閉会式です。
Mia edzino baldaux revenos hejmen.
会場のポルトガル・リスボンも日本以上に暑いようです。上の記事は８月３日（金）付の大会新聞です。土日は42-44℃の予想。熱中症対策の注意です。さいわい、水道水が飲めるとか。

Antaux cxio estas varmege!

EINSTEIN, EMBA, ENDERBY, FETTES, FORSMAN

● Leopold EINSTEIN（1834-1890）ドイツ・ニュルンベルグで、熱心なボラピュクの運動家だった。1888年にザメンホフの第一書を受け取って、ボラピュク会ごとエスペラントに転向、初期のエスペラント運動を支えた。

La demando pri lingvo internacia estas definitive solvita.：国際言語の問題は最終的に解決した。

● EMBA（1902-1961）ハンガリーの作家。「Maria kaj la grupo」という小説をこのブログの読書ノートでも紹介した。

Popol' ni estas, ne movado nura.：我々は民衆である、単なる運動ではない。

● Kep ENDERBY（1926-2015）オーストラリアの大臣だった。1998年から2001年まで世界エスペラント協会の会長を務めた。1999年に望月町（現佐久市）で行われた日本エスペラント大会に来日。同じ年の世界大会（ベトナム・ハノイ）では初心者だった私も食事の席などで会話の相手をしてもらった。2002年のエスペラントアジア大会（韓国・ソウル）でもお会いした。
Mi：Estis mia honoro konversacii kun vi.
Enderby: Ja por mi estis honoro!

Nia idealismo en la moderna mondo klare ne plu suficxas sola.：現代の世界における我々の理想主義は、明らかにそれだけではもはや不十分である。

● Mark FETTES（1961-）2013年から世界エスペラント協会会長。歯切れの良い演説を2014年の世界大会（アルゼンチン・ブエノスアイレス）で聞いたことがある。

Nun ni uzas traktorojn kaj rikoltmasxinojn, ne plu bovojn kaj falcxilojn. Sed homoj plu fosas sulkojn en la sana tero.：今、我々はトラクターと収穫機を使い、牛や鎌はもう使わない。しかし、人々は健康な土地を引き続き耕している。

● Lars FORSMAN（1938-）スエーデンの教育学者。エスペラントの直接教授法（チェ・メトード）の、学習段階ごとの教材を大量に著している。

Vi pensas internacie! Kial ne paroli internacie?：君は国際的に考えている！　なぜ国際的に話さないんだ？

ジキル氏とハイド

　引き続き読書ノート。あまりにも有名な話だが、読んだのは初めてである。原作者のロバート・ルイス・スティーヴンソンは子供向け冒険小説「宝島」でも有名。エスペラントに訳されたのは1909年とかなり古い。
　86ページと短いので短期間で読めるが、エス文はあまり読みやすいとは言えない。例えば、冒頭部分、語り手のアッターソンを紹介する部分の一部を抜き出してみる。
　—Mi inklinas al la herezo de Kain, li kutimis kurioze diri, mi lasas mian fraton iri al la diablo laux sia propra maniero. — En tiu cxi rolo la sorto ofte faris, ke li estu la lasta konato kun bona reputacio kaj la lasta bona influo en la vivo de subirantaj homoj.
　全く理解できないわけではないが、何となく読みにくい。

　興味を引かれた単語や表現などをいくつか拾ってみよう。

　”Hide and Seek" という遊びの説明、sin kasxi と sensercxi。「隠れる」と「探す」なのだが。

　la lanternoj, skuataj de neniu vento　街頭を揺るがす風がない

　tablogasto　食事をする客

　konulo　（何かについて）よく知っている人

　tio malsupreniris mian spinon kiel glacio　そのことは私をぞっとさせた

　metu vian koron en viajn orelojn　耳を澄ます

　kun injektitaj okuloj　血走った目で

　gxi sxajnis pli difinita kaj unuobla ol la neperfekta kaj dividita vizagxo　（その顔は）あの不完全なはっきりしない顔よりもよりはっきりしてunuoblaであった。この unuobla が分からない。eLIBRO なのでコピーミスかも知れないが・・・。