やさしいラテン語

ラテン語をABCからはじめます。

307 第19章読本の(7); 読本2の(1)

2009-07-31 19:30:28 | Weblog
307 第19章読本の(7); 読本2の(1)




Flaccus Quinto- togam praetextam et tunicam candidam e-mit;
Flaccus は
Quinto-  与格、~に」
togam: toga(トガ、f)の対格
praetextam: praetexta(紫の縁飾りのついたトガ、f)の対格
tunicam: tunica(テュニカ、f)の対格
candidam: candidus(白い、m)の女性candidaの対格
e-mit: e-mo-(買う)の完了e-mi-の3単
Flaccus bought Quintus a toga with a purple border and a white tunic;

Qui-ntus, qui- vsti-menta tam splendida numquam habuerat, patri- gra-tia-s e-git.
qui- 関係代名詞who(m)
vesti-menta: vesti-mentum(衣服、n)の複数vesti-mentaの対格
tam このように
splendida: splendidus(豪奢な、すばらしい、m)の中性splendidumの複数対格
numquam  決して~ない、never
habuerat: habeo-(もつ)の過去完了habueramの3単
patri-: pater(父、m)の与格
gra-tia-s: gra-tia(感謝、f)の複数gra-tiaeの対格
e-git: ago-(表現する、述べる)の完了e-gi-の3単
  gra-tia-s agere 感謝する
Quintus, who had never had such splendid clothes, thanked his father.

deinde in Subu-ram pro-cesse-runt et domicilium quaere-bant.
deinde それから
in+対格 ~のなかへ
Subu-ram: Subu-ra(f)の対格
pro-cesse-runt: pro-ce-do-(進む)の完了pro-cessi-の3複
domicilium:  domicilium・ドミキリウム(住居、n)の対格
quaere-bant: quaero-(さがす)の未完quaere-amの3複
Then they went on into the Suura and looked for a lodging.




読本2 Qui-ntus domum novam invenit
Quintus finds a new home

tandem Flaccus i-nsulam intra-vit cuius ia-nua aperta erat ia-nito-remque quaere-bat.
tandem  さいごに
i-nsulam: i-nsula(共同住宅、f)の対格
intra-vit: intro-(入る)の完了intra-vi-の3単
cuius  関係代名詞qui-(m)の属格
  単qui-, quae, quod; 複qui-, quae, quae
 単男qui-, cuius, cui-, quem, quo-
ia-nua  ドア、扉(f)
aperta: apertus(開いた、m)の女性
erat: sumの未完eramの3単
ia-nito-remque = et ia-nito-rem
ia-nito-rem: ia-nito-r(門番、m)の対格
quaere-bat: quaero-(さがす)の未完quaere-bamの3単
At last Flaccus entered a block of flats of which the door was open and looked for the
doorkeeper.

inve-nit eum in aula- dormientem.
inve-nit:  invenio(みつける)の完了inve-ni-の3単
eum: is(彼)の対格;  is, eius, ei-, eum eo- 
in +奪格 ~のなかに
aula-: aula(中庭、f)の奪格
dormientem: dormio(眠る)の現在分詞dormie-nsの対格
He found him sleeping in the courtyard.

e-brius erat.
e-brius  酔っ払った(m)
erat: sumの未完eramの3単; eram, era-s, erat, era-mus. era-tis, erant
He was drunk.

Flaccus eum excita-vit et di-xit:
eum:  is(彼)の対格

excita-vit: excito(目覚めさせる)の完了excita-vi-の3単
di-xit: di-co-(いう)の完了di-xi-の3単
  di-xi-, di-xisti-, di-xit, di-ximus, di-xistis, di-xe-runt
Flaccus woke him and said:



■ 写真はベニランです。7/5撮影Felice。
Blettila striata, ラン科、シラン属の多年草。自生しているのを抜いてきましたが、
移植がむつかしいようで、今のところ葉が枯れています。



■本のなかのラテン語
chorus 輪舞、天体の回転運動、コロス(合唱歌舞團)、集団
大手拓次詩集、岩波文庫、1991年、434頁、720円
1887年群馬県生まれ、早稲田大学卒(英文学)、詩人。1934年没。

306 第19章読本の(6)

2009-07-30 14:32:51 | Weblog
306 第19章読本の(6)




‘domicilium de-be-mus inveni-re et nova vesti-menta emere.’
domicilium: domicilium・ドミキリウム(住居、n)の対格
de-be-mus: de-beo-(ねばならない)の1複現
inveni-re: invenio-(みつける)の不定法
nova: novus(新しい、m)の中性novumの複数novaの対格
vesti-menta: vesti-mentum(衣服、n)の複数vesti-mentaの対格
emere: emeo-(買う)の不定法
we must find a lodging and buy new clothes.’

Qui-ntus paterque e- media- urbe discesse-runt et pro-ce-de-bant ad Subu-ram, ubi
paupere-s habita-bant.
Qui-ntus paterque = Qui-ntus et pater
pater 父(m)
e- +奪格 ~から
media-: medius(中央の、m)の女性mediaの奪格
  media, mediae, mediae, mediam, media-
urbe:  urbs(町、f)の奪格。urbsの発音はurps
discesse-runt:  disce-do-(立ち去る)の完了discessi-の3複
pro-ce-de-bant: pro-ce-do-(進む)の未完pro-ce-de-bamの3複
ad Subu-ram Su-buraへ
Subu-ram: Subu-ra(forumの北東部にあった歓楽街、f)の対格
ubi = where
paupere-s: pauper(貧しい、m)の複数。名詞的用法で「貧しい者」たち
habita-bant: habito-(住む)の未完habita-bamの3複
Quintus and his father left the middle of the city and proceeded to the Subura,
where the poor lived.

ibi nu-llae erant aede-s magnae sed altae i-nsulae, in quibus haita-bant multae
familiae.
ibi  そこに
nu-llae: nullus(ない、m)の女性nullaの複数。▲水谷改訂版でnullaeは短音
erant:  sumの未完eramの3複
aede-s 家(f、pl)
magnae: magnus(大きい、m)の女性magnaの複数
sed  しかし
altae: altus(高い、m)の女性altaの複数
i-nsulae: i-nsula(島、貧民の共同住宅、f)の複数
in+奪格 ~のなかに
quibus  関係代名詞qui-(m)の女性quaeの複数quaeの奪格
haita-bant: habito-(住む)の未完habita-bamの3複
multae:  multus(多くの、m)の女性multaの複数
familiae: familia(家族、f)の複数
There were no great houses, but high blocks of flats, in which many families lived.

viae sordidae erant et artae.
viae:via(道、f)の複数
sordidae: sordidus(汚い、m)の女性複数
erant: sumの未完eramの3複
artae: artus(狭い、m)の女性複数
The streets were dirty and narrow.

multi- homine-s hu-c illu-c curre-bant;
multi-: multus(多くの、m)の複数
homine-s: homo-(人、m、f)の複数
hu-c  こちらへ
illu-c  そちらへ
curre-bant: curro-(走る)の未完curra-bamの3複
Many people were running this way and that;

ubi-que cla-mor et tumultus.
ubi-que  至る所で
cla-mor  喧騒(m)
tumultus  大騒ぎ(m)
Everywhere (was) shouting and uproar.

mox ad vestia-rium ve-ne-runt;
mox  やがて、まもなく
ad vestia-rium  衣装店へ
vestia-rium 衣服、衣裳部屋、服屋(n)
ve-ne-runt: venio-(くる)の完了veni-の3複
Soon they came to a clothes shop;



■写真はテッセンです。7/12撮影Felice。
Clematis florida(6枚)、C. patens(8枚), カタクリユリ科、カタクリ属。
他にC. integrifolia、キンポウゲ科、センニンソウ属などもあるようです。



■ 本のなかのラテン語
CUI BONO? 「それがおれにどんな利益をもたらすっていうんだ?」
   cui-: qui-(誰?、m)の与格。誰に?
   bono-: bonus(良い、m)→ 副詞
    誰の利益に? 何の利益に? それは何のためか?
筒井版 悪魔の辞典。アンブローズ・ビアス(筒井康隆訳)、講談社、2002年、491頁、
2000円

305 第19章読本(5)

2009-07-29 08:22:17 | Weblog
305 第19章読本(5)




omnia diu- specta-verant, cum Flaccus ‘veni-, fi-li-,’ inquit, ‘Ro-mae diu- mane-bimus.
omnia: omnis(すべての、m)の中性omneの複数omniaの対格
diu-  長い間
specta-verant: specto-(みる)の完了specta-vi-の3複
cum = when
Flaccus は
veni-: venio-(くる)の命令
fi-li-: fi-lius(息子、m)、呼格
inquit ~といった
Ro-mae  ローマに、地格
diu-  長らく
mane-bimus: maneo-(滞在する、とどまる)の未来mane-bo-の3複
They had looked at everyhting for a long time when Flaccus said, ‘Come on, my son,
we will stay in Rome for a long time;

omnia haec saepe vide-bis.’
omnia: omnis(すべての、m)の中性omneの複数omniaの対格
haec: hic(この、m)の中性hocの複数haecの対格
saepe しばしば
vide-bis.’
You will often see all this.’

a- foro- discesse-runt collemque ascende-runt;
a-+奪格 ~から
foro-: forum(広場、n)の奪格
discesse-runt: disce-do-(立ち去る)の完了discessi-の3複
collemque = et collem そして丘を
collem: collis(丘、m)の対格
ascende-runt:ascendo-(のぼる)の完了ascendi-の3複
They left the forum and climbed a hill;

mox ad lu-dum Orbilii- adve-nerant.
mox  やがて
ad lu-dum  学校へ
  lu-dum: lu-dus(学校、m)の対格
Orbilii-: Orbilius(m)の属格
adve-nerant: advenio-(着く)の過去完了adve-neramの3複
soon they had arrived at the school of Orbilius.

extra- ia-nuam lu-di- stete-runt.
extra- +対格  ~の外で
ia-nuam: ja-nua(ドア、扉、f)の対格
lu-di-: lu-dus(学校、m)の属格
stete-runt: sto-(立つ)の完了steti-の3複
  steti-, stetisti-, stetit, stetimus, stetistis, stete-runt
教師用解説書の「英訳」が1行抜けています。

puero-s audi-re poterant recitante-s et Orbilium eo-s corrigentem.
puero-s: puer(少年、m)の複数pueri-の対格( →対格主語)、少年たちが
audi-re: audio-(きく)の不定法
poterant: possumの未完poteramの3複
recitante-s: recito-(朗読する)の現在分詞recita-nsの複数
Orbilium: Orbiliusの対格(→ 対格主語)、Orbiliusが
eo-s:  ei-(彼ら)の対格
corrigentem: corrigo-(修正する)の現在分詞corrige-nsの対格
They could hear the boys reciting and Orbilius correcting them;

no-n tamen intra-ve-runt.
tamen  しかし
intra-ve-runt: intereo-(中に入る)の完了intra-vi-の3複
But they didi not go in.

Flaccus ‘veni-, Qui-nte, ’ inquit;
Flaccus は
veni-: venio-(くる)の命令
Qui-nte 呼格
inquit ~といった
Flaccus said, ‘Come, Quintus;



■ 写真はハマオモト(白)です。7/5撮影Felice



■ 本のなかのラテン語
コローニアとは英語のコロニー、すなわち植民地と訳されるラテン語ですが、コローニア
は近現代の植民地とは趣を異にしています。ために私はコローニアを「植民都市」と訳し
ていますが、「植民地」と訳した場合の誤解を防ぎたかったからです。
   colo-nia 地所、農場
        ローマ市民の入植(者)、植民地、植民市、植民、植民者、入植地、
        定住、定住地(m)
塩野七生: ローマから日本が見える、集英社、2005年、366頁、1300円

304 第19章読本の(4)

2009-07-28 21:06:35 | Weblog
304 第19章読本の(4)




deinde omnia specta-bant.
deinde それから
omnia:  omnis(すべての、m)の中性omneの複数omniaの対格。
名詞的用法で 「すべての物」を
specta-bant:  specto-(みる)の未完specta-amの3複
  未完了過去には「~し始めた」「~しようとした」という意味もあります。したがって、
  その場合には、「実際にはそうならなかった」ことも意味し得ます。
Then they began to look at everything.

hi-c erat templum Vestae, ubi Virgine-s Vesta-le-s ignem perpetuum cu-ra-bant;
hi-c 副詞・ここに、この場所に。長音です。
 ▲「有田:インデックス式ラテン文法表(白水社)」には、hi-c(この、これ)とあります
  が、指示代名詞のhicは短音、副詞のhi-cは長音、と教師用の解説書に書いてあります。
erat: sumの未完eramの3単
templum 神殿(n)
Vestae: Vestaの属格
ubi = where
Virgine-s: virgo-(処女、f)の複数
Vesta-le-s: Vesta-lis(Vestaの、m)の女性Vesta-lis複数
  故事についてはゴマンとある成書をお読みください。
ignem: ignis(火、m)の対格
perpetuum: perpetuus(永遠の、m)の対格
cu-ra-bant: cu-ro-(世話する)の未完cu-ra-bamの3複
Here was the temple of Vesta, where the Vestal Virgins looked after the ever-burning fire;

illi-c erat Basilica Aemilia, ubi magistra-tu-s iu-s di-ce-bant;
illi-c  其処に
erat: sumの未完eramの3単
Basilica: forumの近くにある公共の建物(f),バシリカ
Aemilia: Aemiliusの(m)、の女性
ubi = where

magistra-tu-s: magistra-tus政務官(m)の複数
iu-s (=ju-s) 法律(n)
di-ce-bant:di-co-(言う、指示する)の未完di-ce-bamの3複
  ju-s dicere 判決を下す
there was the Aemilian Basilica, where the magistrates dispensed justice;

hi-c erant rosra-, ubi magistra-tu-s o-ra-tio-ne-s ad populum habe-bant.
hi-c ここに
erant: sumの未完eramの3複
rosra-: rostrum(くちばし、n)の複数(演壇)
ubi = where
magistra-tu-s:  magistra-tus(政務官、m)の複数
o-ra-tio-ne-s: o-ra-tio-(演説、f)の複数o-ra-tio-ne-sの対格
ad +対格 ~へ
populum: populus(民衆、m)の対格
habe-bant:  habeo-(もつ)の未完habe-bamの3複
Here were the Rostra, where the magistrates used to make speeches to the people.

illi-c steterat cu-ria;
illi-c 其処に
steterat: sto-(立つ)過去完了steteramの3単
cu-ria 元老院議院(f)
There had stood the senate house;

iam rui-ni-s iace-bat, in tumultu- ambusta.
iam  すでに、いま
rui-ni-s: ru-ina(崩壊、f)の複数(廃墟、残骸)ruinaeの奪格
iace-bat:  iaceo-:ヤケオー(横たわる)の未完iace-bamの3単
  iaceo- は第5章に出てきた動詞です:
   Scintilla Qui-ntum rogat: ‘cu-r in terra- iace-s, Qui-nte?’
in+奪格  ~のなかで
tumultu-: tumultus(混乱、暴動、m)の奪格
ambusta: amburo-(焼く、焦がす)の受動、完了分詞ambustus(m)の女性 
Now it lay in ruins, burnt in a riot.

a- fronte- erat mo-ns Capito-li-nus, ubi sta-bat inge-ns templum Iovis.
a-  ~において、奪格支配
fronte-:  frons(前面、f)の奪格
erat: sumの未完eramの3単
mo-ns  山(m)
Capito-li-nus: Capito-liumの(m) 
ubi = where
sta-bat:  sto-(立つ)の未完sta-bamの3単
inge-ns  巨大な(m)の中性
 単inge-ns, inge-ns, inge-ns; 複ingente-s, ingente-s, ingentia
templum  神殿(n)
Iovis: Juppiter(ユッピテル)の属格
In front was the Capitoline Mount, where stood the huge temple of Jupiter.



■写真はハマオモトです。7/5撮影 Felice。
Crinum asiaticum、ヒガンバナ科、ハマオモト(浜万年青)属。はまゆう。



■ 本のなかのラテン語
此処がノアの箱舟なのだ!(Hic est arca Nohe!)
   hi-c ここ
   est: sumの3単現
   arca Nohe ノアの箱舟
    arca 箱(f)
terra firma 固い土地、動かぬ土地
   terra 土地(f)
   firma: firmus(強固な、しっかりした、m)の女性
キリストのまねび(imitatio Christi)
   imita-tio- 模倣(f)
   Christi-: Christus(キリスト、m)の属格
堀田善衛(1986): 聖者の行進、徳間書店、2004年、276頁、2500円

303 第19章読本の(3)

2009-07-27 09:07:41 | Weblog
303 第19章読本の(3)




parvam caupo-nam inve-ne-runt:
parvam: parvus(小さい、m)の女性対格
caupo-nam:  caupo-na(宿屋、f)の対格
inve-ne-runt: invenio-(見つける)の完了inve-ni-の3複
  inve-ni-, inve-nisti-, it, imus, istis, e-runt
They found a little inn;

ce-na-ve-runt et post ce-nam continuo- dormi-e-runt.
ce-na-ve-runt:  ce-no・ケーノー(たべる)の完了ce-na-vi-の3複
post あとで、対格支配
ce-nam: ce-na(夕食、f)の対格
continuo- ただちに
dormi-e-runt: dormio-(ねむる)の完了dormi-vi-の3複
they dined and after dinner went to sleep at once.

pri-ma- lu-ce Flaccus Qui-ntum excita-vit et ‘veni-, Qui-nte,’ inquit;
pri-ma- lu-ce 夜明けに、夜があけると
  pr-ma-:  pri-mus(最初の、m)の女性奪格
  lu-ce・ルーケ: lux(光、f)の奪格。最初の光で以って、~と共に
Flaccus は
Qui-ntum  ~を、対格
excita-vit: excito-・エクスキトー(目覚めさせる)の完了excita-vi-の3単 
veni-: venio-(くる)の命令
Qui-nte ~に、与格
inquit ~と言った
At dawn Flaccus woke Quintus and said, ‘Come, Quintus;

‘de-be-mus lu-dum Orbilii- quaerere.’
de-be-mus:  de-beo-(ねばならない)の1複現
lu-dum: lu-dus(学校、m)の対格
Orbilii-: Orbilius(m)の属格
quaerere.’
We must look for the school of Orbilius.’

lente- pro-ce-de-bant per via-s urbis.
lente-  ゆっくり
pro-ce-de-bant: pro-ce-do-(進む)の未完pro-ce-de-bamの3複
per  ~を通って、対格支配
via-s: via(道、f)の複数viaeの対格
urbis: urbs・ウルプス(町、f)の属格
They proceeded slowly through the streets of the city.

tandem in Via- Sacra- ambula-bant et mox ad forum ve-nerant.
tandem  さいごに
in +奪格 ~のうえで、~のなかで
Via- Sacra- サクラ通り、聖道(固有名詞)、奪格
  via-: via(道、f)の奪格
  sacra- sacrus(聖なる、m)の女性sacraの奪格
ambula-bant: ambulo-(歩く)の未完ambula-bamの3複
mox  やがて、まもなく
ad +対格 ~へ
forum: forum(広場、n)の対格
ve-nerant: venio-(くる)の過去完了ve-neramの3複
  ve-eram, ve-nera-s, at, a-mus, a-tis, ant
At last they were walking in the Sacred Way and had soon come to the forum.

nec Qui-ntus nec pater umquam vi-derant aedificia tam magnifica.
nec…nec …=neither…nor…
Qui-ntus  も
pater  父(m)も(~ない)
umquam = ever, いつか、あるとき
vi-derant: video-(みる)の過去完了vi-deramの3複
aedificia :  aedificium(建物、n)の複数aedificiaの対格
tam このように
magnifica: magnificus(華麗な、壮大な、m)の中性magnificumの複数対格
Neither Quintus nor his father had ever seen such splendid buildings.

diu- sta-bant attoniti-;
diu- 長い間
sta-bant: sto-(立つ)の未完sta-bamの3複
attoniti-: attonitus(驚いた、m)の複数、副詞的用法
They stood for a long time astonished;



■ 写真はハマボウです。徳島県鳴門「市の花」だそうです。7/5撮影Felice。
Hibiscus hamabo、フヨウ(カイビスカス)属、アオイ科。夏に開花。
海岸に生えます。浜に生える「朴の木」(ほうのき)→ はまほう → はまぼう。



■本のなかのラテン語
ここで心と精神animusとanimaをルクレチウスがどう考えているかというと、両者は
相互に連関したものであるが、心は支配者として胸の中枢なる心臓に座し、精神は全身
に分布して心の命令に従うものとしている。(……)彼のいわゆる心は脳に相当し、精神
は全身に広がる知覚ならびに運動神経に相当するように見える。
    animus 肉体(corpus)に対する精神、心、性質、気質、意思、思考力
        判断、記憶、意識(m) 
    anima 肉体を離れた霊、亡霊、精神、心、生き物、生命のあるもの(f)
寺田寅彦随筆集、第2巻、岩波文庫、1996年、316頁、570円

302 第19章読本の(2)

2009-07-26 08:32:34 | Weblog
302 第19章読本の(2)




monte-s et flu-mina tra-nsierant;
monte-s: mons(山、m)の複数
  ヒトの体にあるmonsは、mons pu-bis(恥丘)
flu-mina: flu-men(川、n)の複数。中性です。
tra-nsierant: transeo-(横切る)の過去完了transieramの3複
  transieram, transiera-s, at, a-mus, a-tis, ant
they had crossed mountains and rivers;

iter difficile fuerat et labo-rio-sum.
iter  旅(n)
difficile: difficilis(困難な、m)の中性; difficilis, difficilis, difficile
fuerat: sumの過去完了fueramの3単;fueram, fuera-s, at, a-mus, a-tis, ant
labo-rio-sum:  labo-rio-sus(困難な、m)の中性
the journey had been long and difficult.

tandem Ro-ma- no-n longe- aberant.
tandem  さいごに
Ro-ma-  ローマから、奪格
longe-  遠く
aberant:absum(離れている)の未完aberamの3複
  ab(~から)とsum(在る、居る)との合成語です。
At last they were not far from Rome.

Qui-ntus valde- fessus erat, sed pater ‘no-li- de-spe-ra-re, fi-li-,’ inquit:
valde-  非常に
fessus  疲れた(m)
erat: sumの未完eramの3単;eram, era-s erat, era-mus, era-tis, erant
sed  しかし
pater 父(m)
no-li-: no-lo-(望まない)の命令 → ~するな
de-spe-ra-re: de-spe-ro-(絶望する)の不定法
  de-(~から離れて)と spe-ro-(希望する)との合成語です。
fi-li-: fi-lius(息子、m)の呼格
inquit:
Quintus was very tired, but his father said, ‘Don’t despair, Quintus;

‘iter paene co-nfectum est.
iter 旅(n)
paene = almost
co-nfectum: conficio-(遂行する、果たす)の受動、完了分詞confectusの中性
the journey is nearly finished.

Ro-ma- no-n longe- absumus.’
Ro-ma-  ローマから、奪格
longe-  遠く
absumus: absum(離れている)の1複現
We are not far from Rome.

postri-die- moenia urbis conspexe-runt et festi-na-ve-runt ad porta-s.
postri-die-  次の日
moenia: moenia(城壁、n, pl)の対格
urbis:  urbs(町、f)の属格
conspexe-runt: conspicio-(みる)の完了conspexi-の3複
festi-na-ve-runt: festi-no-(いそぐ)の完了festi-na-vi-の3複
ad+対格 ~の方へ向って
porta-s: porta(門、f)の複数対格
The next day they caught sight of the walls of the city and hurried to the gates.

nox iam ve-nerat cum urbem intra-ve-runt.
nox  夜(f)
iam  すでに、いまや
ve-nerat: venio-(くる)の過去完了ve-neramの3単
  ve-neram, ve-nera-s, at, a-mus, a-tis, ant
cum = when
urbem:  urbs(町、f)の対格
intra-ve-runt: intro-(入る)の完了intra-vi-の3複
  intra-vi-, intra-visti-, intra-vit, intra-vimus, intra-vistis, intar-ve-runt
Night had already come when they entered the city.
Night had already come when they entered the city.



■図は、広場へ急ぐ父子です。
postri-die- ad forum contende-runt;
Qui-ntus aedificia tam splendida numquam viderat.



■本のなかのラテン語
たとえば、6つもの「格」(主格、呼格、対格、属格、予格、奪格)をもつ高度な屈折語
である現代ラテン語は、見るからにぜい肉をそぎ落とした文章で、その美しさ(…)
   河野与一と同じrosa, rosam, rosae,rosae, rosa- の語順です(早稲田派が踏襲)。
   大勢(京大、東大など)はご存じrosa, rosae, rosae, rosam, rosa- です。
   ▲予格 → 与格
Homo sum. Humani nil a me aienum puto. この名言は、「私は人間である。人間に
関することであれば何でも自分に無縁であるとは思わない」という意味だそうだ。
homo- 人間(m、f)
      sum 私は~である
      huma-ni-:hu-ma-nus(人間の、人間的な、m)の中性huma-numの
      「部分の属格」、名詞的用法で「人間的なもの、こと」のうちの
nil = nihil  何も~ない、nothing
a- ~から、奪格支配
me-: ego(私)の奪格
alie-num: alie-nus(他の、関係のない、m)の対格
puto- 私は信じる、みなす、評価する、思う、考える
鴻巣友季子: 孕むことば、マガジンハウス、2009年、237頁、1500円
愛読しているすばらしい翻訳家の1人です。

301 第19章漫画、読本の(1)

2009-07-25 08:58:11 | Weblog
301 第19章漫画、読本の(1)




iter tandem co-nfectum erat.
iter  旅(n)
tandem さいごに、やっと
co-nfectum: co-nficio-(遂行する、果たす)の完了分詞co-nfectus(m)の中性
erat: sumの未完eramの3単
co-nfectum erat 時称は未完
At last the journey was finished.

Qui-ntus paterque Ro-mam intra-verant.
Qui-ntus は
paterque = et pater父(m)
Ro-mam  ローマへ、対格
intra-verant: intro-(入る)の過去完了intra-veramの3複
  intra-veram, intra-vera-s, at, a-mus, a-tis, ant
Quintus and his father had entered Rome.

postri-die- ad forum contende-runt;
postri-die-  翌日に、次の日に
ad +対格 ~へ
forum: forum(広場、n)の対格
contende-runt:contendo-(急いで行く)の完了contendi-
contendi-, contendisti-, it, imus, istis, e-runt
The next day they walked to the forum;

Qui-ntus aedificia tam splendida numquam vi-derat.
Qui-ntus は
aedificia: aedificium(建造物、n)の複数aedificaの対格
tam かくも、このように
splendida: splendidus(りっぱな、m)の中性splendidumの複数対格
numquam  決して~ない、never
vi-derat: video-(みる)の過去完了vi-deramの3単
Quintus had never seen such splendid buildings.

tandem Flaccus fi-lio- ‘iam omnia specta-visti-,’ inquit;
tandem さいごに
Flaccus は
fi-lio-: fi-lius(息子、m)の与格
iam いま
omnia: omnis(すべて、m)の中性omneの複数omniaの対格
specta-visti-: specto-(みる)の完了specta-vi-の2単
inquit ~と言った
At last Fllaccus said to him, ‘You have looked at everything now;

‘veni- ad lu-dum Orbilii-.’
veni-: venio-(くる)の命令
ad +対格 ~の方へ向って
lu-dum: lu-dus(学校、m)の対格
Orbilii-: Orbiliusの属格
  Orbilius → 桜美林(野球の強い学校です)
come to the school of orbilius.’

Qui-ntus no-n omnia specta-verat, sed pater eum e- foro- du-xit. 
Qui-ntus は
no-n 否定詞
omnia: omnis(すべて、m)の中性omneの複数omniaの対格
specta-verat: specto-(みる)の過去完了specta-veramの3単
sed しかし
pater 父(m)
eum 彼を、対格: is, eius, ei-, eum, eo-
e-  ~から、奪格支配
foro-: forum(広場、n)の奪格
du-xit: du-co-(みちびく)の完了du-xi-の3単 
Quintus had not looked at everything, but his father led him out of the forum.



読本 Ro-ma
dum Scintilla et Hora-tia Venusiae a-nxiae manent, Qui-ntus paterque iam novem
die-s Ro-mam contenderant;
dum  ~の間に、while
Scintilla et Hora-tia は
Venusiae: Venusiaの地格(ca-sus loca-ti-vus)
 ▲水谷改訂版では「所格」
a-nxiae: (a-nxius、懸念する、心配な、m)の女性複数、副詞的用法
manent: maneo-(とどまる)の3複現
Qui-ntus paterque = Qui-ntus et pater
iam いま
novem 9
die-s: die-s(日、m)の複数die-sの「空間の広がりの対格」。
「~の間ずっと」という持続した時間を示します。
Ro-mam ローマへ、対格
contenderant: contendo-(急いで行く)の過去完了contenderamの3複
While Scintilla and Horatia waited anxiously at Venusia, Quintus and his father had
now marched for nine days towards Rome;



**************************************************************************
Character cartoons from the Oxford Latin Course by Maurice Balme and James Morwood, copyright © Oxford University Press, reproduced by permission of Oxford University Press.
**************************************************************************



■図は、ローマに入った父子です。
iter tandem co-nfectum erat.
Qui-ntus paterque Ro-mam intra-verant.



■本のなかのラテン語
記憶術(ars memoriae)
   ars 術、技術(f)
memoriae: memoria(記憶、f)の属格
場所(ロキ)
   loci-:locus(場所、m)の複数
中村雄二郎: 西田幾多郎II、岩波現代文庫、2001年、303頁、1100円
著者は1925年東京生まれ、東大卒、明治大学教授(哲学)

300 第18章読本2の(4)

2009-07-24 09:03:39 | Weblog
300 第18章読本2の(4)




tandem in silva-s abie-runt.
tandem さいごに
in +対格 ~のなかへ
silva-s: silva(森、m)の複数silvaeの対格
abie-runt: abeo-(立ち去る)の完了abii-の3複
At last they went off into the woods.

Flaccus fi-lio- ‘no-li- time-re, fi-li-,’ inquit;
Flaccus は
fi-lio-:  fi-lius(息子、m)の与格;fi-lius, fi-li-, fi-lio-, fi-lium, fi-lio-
no-li-:  no-lo-(望まない)の命令、→ ~するな
time-re: timeo-(怖れる)の不定法
fi-li-: fi-lius(息子、m)の属格
inquit ~と言った
Don’t be afraid, son;

‘iam abie-runt homine-s.
iam いま、すでに
abie-runt: abeo-(立ち去る)の完了abii-の3複
homine-s: homo-(人間、m、f)の複数
the men have gone off now.

sine duio- illi- sunt servi- fugiti-vi-, homine-s scelesti-.
sine  ~なしに、奪格支配
duio-: dubium(疑い、n)の奪格  
illi-: ille(彼)の複数
sunt: sumの3複現
servi-: servus(奴隷、m)の複数
fugiti-vi-: fugiti-vus(逃げた、m)の複数
homine-s: homo-(人、m、f)の複数
scelesti-: scelestus(のろわれた、邪悪な、m)の複数
Wihtout doubt they are runaway slaves, wicked men.

e- magno- peri-culo- e-va-simus.
e- ~から、奪格支配
magno-: magnus(大きい、m)の中性magnumの奪格
peri-culo-: peri-culum(危険、n)の奪格
e-va-simus: e-va-do-(脱する)の完了e-va-si-の1複
We have escaped from great danger.

iam de-be-mus hi-c mane-re in virgulti-s ce-la-ti-.’
iam  いま、すでに
de-be-mus: de-beo-(ねばならない)の1複現
hi-c  ここに
mane-re: maneo-(とどまる)の不定法
in +奪格 ~のなかで
virgulti-s: virgulta(低木のやぶ、n, pl)の奪格
ce-la-ti-: ce-lo-(かくす)の受動、完了分詞ce-la-tus(m)の複数、副詞的用法
We must now stay here hidden in the undergrowth.

第18章が終わりました。



■図は、子どもたちに学習板をわたしている教師です(第11章)。
magister pueri-s tabula-s dat.



■ 本のなかのラテン語
トートゥム・シムール(すべてが同時に)
   to-tum simu-l
     to-tum: to-tus(すべての、m)の中性、名詞的用法
     simul 一緒に、同時に

(スンマ)コントラ・ゲンティレス
   summa contra gentiles
     summa 総計、全体(f)
     contra- 相対して、~に敵対して、対格支配
     genti-le-s:  genti-lis(異教徒、m)の複数genti-le-sの対格
    「対異教大全」、「護教大全」と訳されています。
西田幾多郎随筆集(上田閑照編)、岩波文庫、1996年、398頁、670円

299 第18章読本2の(3)

2009-07-23 08:16:03 | Weblog
299 第18章読本2の(3)




‘tace-’ inquit;
tace-: taceo-・タケオー(黙っている)の命令
inquit ~と言った
‘Be quiet,’ he said;

‘homine-s hu-c acce-dunt.
homine-s: homo-(人間、m、f)の複数
hu-c  ここへ、こちらへ
acce-dunt: acce-do-・アッケードー(近づく)の3複現
‘some men are approaching.

veni- me-cum.’
veni-: venio-(くる)の命令
me-cum 私と一緒に
Come with me.’

Qui-nti- manum ce-pit et celeriter eum du-xit per umbra-s in virgulta;
Qui-nti- 属格
manum: manus(手、f)の対格。manusは女性名詞です。
manus, manu-s, manui-, manum, manu-
ce-pit:  capio-(とる)の完了ce-pi-の3単
celeriter すみやかに
eum: is(彼)の対格; is, eius, ei-, eum, eo-
du-xit:  du-co-(みちびく)の完了du-xi-の3単
per +対格 ~を通って
umbra-s: umbra(影、f)の複数umbraeの対格
in +対格 ~のなかへ
virgulta: 低木のやぶ(n, pl)
He took Quintus’ hand and quickly led him through the shadows into the
undergrowth;


ibi se- ce-la-ve-runt a-nxii-que specta-bant.
ibi  そこに、そこで
se-  彼ら自身を、対格
ce-la-ve-runt:ce-lo-・ケーロー(かくす)の完了ce-la-vi-の3複
a-nxii-que = et a-nxii-
a-nxii-:  a-nxius(懸念する、不安な、m)の複数、副詞的用法
  -que = and
specta-bant:  specto-(みる)の未完specta-bamの3複
There they hid and watched anxiously.

tre-s homine-s ad ignem accesse-runt.
tre-s 3
homine-s: homo-(人間、m、f)の複数
ad+対格 ~の方へ
ignem: ignis(火、m)の対格
accesse-runt: accesso-(近づく)の完了accessi-の3複
Three men approached the fire.

statim impedi-menta Flacci- rapue-runt.
statim すぐに
impedi-menta: impedi-mentum(妨害、n)の複数impedi-menta(荷物)の対格
Flacci-  属格
rapue-runt: rapio-(うばう)の完了rapui-の3複
At once they seized Flaccus’ baggage.

deinde ipso-s quaere-bant sed inveni-re no-n poterant.
deinde それから
ipso-s: ipse(自ら、自身、m)の複数ipsi-の対格
  単ipse, ipsa, ipsum; 複ipsi-, ipsae, ipsa
男複ipsi-, ipso-rum, ipsi-s, ipso-s, ipsi-d 
quaere-bant:quaero-(さがす)の未完quaere-bamの3単
sed しかし
inveni-re: invenio-(見つける)の不定法
no-n 否定詞
poterant: possum(できる)の未完poteramの3複
Then they looked for the owners (themselves) but could not find them.




■図は、息子にイヌを与える父です(第11章)
pater Qui-nto- canem dat.



■本のなかのラテン語
(西田幾多郎の純粋経験は)デカルトの「我思う故に我あり」(cogito ergo sum)から
出発する西欧近代の主観主義の立場とは対極にある考え方である。
     cogito- 私は考える、思考する、熟考する
ergo したがって、それゆえに
     sum 私は在る、居る、~である
小坂国継:西田幾多郎 善の研究 全注釈、講談社学術文庫、2006年、518頁、1100円。
1943年中国生まれ、早稲田大博士課程修了(宗教哲学)、日大教授

298 第18章読本2の(2)

2009-07-22 06:30:11 | Weblog
298 第18章読本2の(2)




‘lupi- longe- absunt;
lupi-: lupus(狼、m)の複数
longe-  遠くに
absunt: absum(離れている)の3複現
the wolves are a long way off;

praeterea- ignem timent.
praeterea-  さらに、そのうえ
ignem: ignis(火、m)の対格
timent: timeo-(おそれる)の3複現
Besides they are afraid of fire.

no-n audent acce-dere.’
no-n  否定詞
audent: audeo-(敢えて~する)の3複現
acce-dere: acce-do-(アクセスする、近づく)の不定法
They dare not come near.’

Qui-ntus igitur iterum dormi-vit.
Qui-ntus  は
igitur それゆえに、したがって   
iterum ふたたび
dormi-vit: dormio-(眠る)の完了dormi-vi-の3単
And so Quintus slept again.

no-n dormi-vit Flaccus sed ignem cu-ra-bat;
no-n 否定詞
dormi-vit: dormio-(眠る)の完了dormi-vi-の3単
Flaccus  は
sed  しかし
ignem: ignis(火、m)の対格
cu-ra-bat
Flaccus did not sleep but looked after the fire;

a-nxius enim erat peri-culumque time-bat.
a-nxius  懸念する、心配な(m)、副詞的用法
enim  なぜならば
erat: sumの未完eramの3単
peri-culumque = et peri-culum  そして危険(n)を
  -que = and
time-bat: timeo-(こわがる)の未完time-bamの3単
for he was anxious and feared danger.

media- nocte sonum audi-vit;
media-: medius(中央の、m)の女性mediaの奪格
  単medius, media, medium; 複medii-, mediae, media
 女media, mediae, ae, am, a-
nocte: nox(夜、f)の奪格
sonum: sonum(音、n)の対格
audi-vit: audio-(きく)の完了audi-vi-の3単
At midnight he heard a sound;

homine-s per umbra-s ad ignem acce-de-bant.
homine-s: homo-(人間、c)の複数
per  ~を通って、対格支配
umbra-s: umbra(影、f)の複数umbraeの対格
ad +対格 ~の方へ
ignem: ignis(火、m)の対格; 
ignis, ignis, igni-, ignem, igni-/igne
acce-de-bant:  acce-do-(ちかづく)の未完acce-de-bamの3複
Some men were approaching through the shadows towards the fire.

Flaccus fi-lium celeriter excita-vit;
Flaccus  は
fi-lium: fi-lius(息子、m)の対格
  fi-lius, fi-lii-/fi-li-, fi-lio-, fi-lium, fi-lio-
celeriter  すみやかに
excita-vit: excito-(目覚めさせる)の完了excita-vi-の3単
Flaccus quickly woke his son;



■図は、娘に新しいテュニカを与える母です(第11章)。
 ma-ter Hora-tiae novam tunicam dat.



■本のなかのラテン語
ラテン語でdivide et imperaと言うのがある。英語に訳するとdivide and ruleの義
だという。
    di-vide: di-vido-(切り離す、分離する)の命令
    impera-: impero-(支配する、統治する、要求する、命令する)の命令
鈴木大拙:東洋的な見方、岩波文庫、1997年、349頁、700円