算額(その2003)
(補) 滋賀県栗東町字御園 春日神社 文政7年(1824)
近畿数学史学会:近畿の算額「数学の絵馬を訪ねて」,平成4年5月16日 初版第一刷,大阪教育図書株式会社,大阪市.
キーワード:円4個,長方形,斜線2本
長方形の中に,対角線 1 本と斜線 1 本を引き,区分された領域に等円を 4 個容れる。長方形の長辺,短辺がそれぞれ 72寸,65 寸のとき等円の直径はいかほどか。
長方形の長辺,短辺を 2a, 2b
斜線と長方形の短辺の交点座標を (a, c), (-a, -c)
等円の半径と中心座標を r, (x0, b - r), (-x0, r - b), (a - r, y0), (-y0, r - a)
とおき,以下の連立方程式を解く。
注:図形は,x 軸,y 軸で対称ではない。(等円の中心は x 軸,y 軸上にはない)
include("julia-source.txt");
using SymPy
@syms a::positive, b::positive, c::positive, r::positive, x0, y0
eq1 = dist2(-a, -c, a, c, x0, b - r, r)
eq2 = dist2(-a, -c, a, c, a - r, y0, r)/a
eq3 = dist2(-a, b, a, -b, x0, b - r, r)/b
eq4 = dist2(-a, b, a, -b, a - r, y0, r)/a;
using NLsolve
function nls(func, params...; ini = [0.0])
if typeof(ini) <: Number
r = nlsolve((vout, vin) -> vout[1] = func(vin[1], params..., [ini]), ftol=big"1e-40")
v = r.zero[1]
else
r = nlsolve((vout, vin)->vout .= func(vin, params...), ini, ftol=big"1e-40")
v = r.zero
end
return Float64.(v), r.f_converged
end;
function H(u)
(r, c, x0, y0) = u
return [
a^2*b^2 - 2*a^2*b*r - 2*a*b*c*x0 + 2*a*c*r*x0 - c^2*r^2 + c^2*x0^2, # eq1
a*c^2 - 2*a*c*y0 - a*r^2 + a*y0^2 - 2*c^2*r + 2*c*r*y0, # eq2
a^2*b - 2*a^2*r + 2*a*b*x0 - 2*a*r*x0 - b*r^2 + b*x0^2, # eq3
a*b^2 + 2*a*b*y0 - a*r^2 + a*y0^2 - 2*b^2*r - 2*b*r*y0, # eq4
]
end;
a = 72//2
b = 65//2
iniv = BigFloat[14, 30, 0.1, 0.1]
res = nls(H, ini=iniv)
([14.098029747876524, 28.125, 0.6548773444789615, -0.7794330672778218], true)
等円の直径は 2*14.098029747876524 = 28.196059495753047 である。
function draw(a, b, more)
pyplot(size=(500, 500), grid=false, aspectratio=1, label="", fontfamily="IPAMincho")
(r, c, x0, y0) = res[1]
@printf("a = %g; b = %g; r = %g; c = %g; x0 = %g; y0 = %g\n", a, b, r, c, x0, y0)
plot([a, a, -a, -a, a], [-b, b, b, -b, -b], color=:green, lw=0.5)
circle(a - r, y0, r, :blue)
circle(r - a, -y0, r, :blue)
circle(x0, b - r, r, :blue)
circle(-x0, r - b, r, :blue)
segment(-a, -c, a, c, :red)
segment(-a, b, a, -b, :red)
if more
delta = (fontheight = (ylims()[2]- ylims()[1]) / 500 * 10 * 2) /3 # size[2] * fontsize * 2
hline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
vline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
point(a, 0, " a", :green, :left, :bottom, delta=delta/2)
point(0, b, "b", :green, :center, :bottom, delta=delta/2)
point(a - r, y0, "(a-r,y0)", :blue, :center, delta=-delta/2)
point(r - a, -y0, "(r-a,-y0)", :blue, :center, delta=-delta/2)
point(x0, b - r, "(x0,b-r)", :blue, :center, delta=-delta/2)
point(-x0, r - b, "(-x0,r-b)", :blue, :center, delta=-delta/2)
end
end;
draw(72/2, 65/2, true)
※コメント投稿者のブログIDはブログ作成者のみに通知されます