算額(その1095)
五十七 岩手県花泉町 花泉天満宮 文政13年(1830)
山村善夫:現存 岩手の算額,昭和52年1月30日,熊谷印刷,盛岡市.http://www.wasan.jp/yamamura/yamamura.html
キーワード:円9個,外円,楕円2個,正方形
正方形の中に内接する大円,2 個の楕円,8 個の等円を容れる。正方形の一辺の長さが 1 寸のとき,楕円の短径はいかほどか。
正方形の一辺の長さを 2a
等円の半径と中心座標を r, (a - r, a - r), (a - r - √2r, a - r - √2r)
楕円の長半径と短半径,中心座標を 0, 0, (a, b)
とおき,以下の連立方程式を解く。
include("julia-source.txt")
using SymPy
@syms a::positive, b::positive, r::positive, x0::positive, y0::positive
eq1 = x0^2/a^2 + y0^2/b^2 - 1
eq2 = -b^2*x0/(a^2*y0) + (a - r - √Sym(2)r - x0)/(a - r - √Sym(2)r - y0)
eq2 = eq2 |> simplify |> numerator
eq3 = 2(a - r)^2 - (a + r)^2 |> expand
eq4 = (a - r - √Sym(2)r - x0)^2 + (a - r - √Sym(2)r - y0)^2 - r^2 |> expand;
using NLsolve
function nls(func, params...; ini = [0.0])
if typeof(ini) <: Number
r = nlsolve((vout, vin) -> vout[1] = func(vin[1], params..., [ini]), ftol=big"1e-40")
v = r.zero[1]
else
r = nlsolve((vout, vin)->vout .= func(vin, params...), ini, ftol=big"1e-40")
v = r.zero
end
return Float64.(v), r.f_converged
end;
function H(u)
(b, r, x0, y0) = u
return [
-1 + y0^2/b^2 + x0^2/a^2, # eq1
a^2*y0*(-a + r + sqrt(2)*r + x0) - b^2*x0*(-a + r + sqrt(2)*r + y0), # eq2
a^2 - 6*a*r + r^2, # eq3
2*a^2 - 4*sqrt(2)*a*r - 4*a*r - 2*a*x0 - 2*a*y0 + 5*r^2 + 4*sqrt(2)*r^2 + 2*r*x0 + 2*sqrt(2)*r*x0 + 2*r*y0 + 2*sqrt(2)*r*y0 + x0^2 + y0^2, # eq4
]
end;
a = 1/2
iniv = BigFloat[0.25, 0.086, 0.267, 0.211]
res = nls(H, ini=iniv)
([0.24968850668279452, 0.08578643762690495, 0.2670793193663204, 0.2110827336905282], true)
正方形の一辺の長さが 1 寸のとき,楕円の短径は 0.49937701336558904 寸である。
「答」では 二分七厘五毛になっているが?
function draw(more=false)
pyplot(size=(500, 500), grid=false, aspectratio=1, label="", fontfamily="IPAMincho")
a = 1/2
(b, r, x0, y0) = res[1]
@printf("正方形の一辺の長さが %g のとき,楕円の短径は %g である。\n", 2a, 2b)
plot([a, a, -a, -a, a], [-a, a, a, -a, -a], color=:blue, lw=0.5)
circle(0, 0, a, :magenta)
circle4(a - r, a - r, r)
circle4(a - r - √2r, a - r - √2r, r)
ellipse(0, 0, a, b, color=:green)
ellipse(0, 0, b, a, color=:green)
if more
delta = (fontheight = (ylims()[2]- ylims()[1]) / 500 * 10 * 2) /3 # size[2] * fontsize * 2
hline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
vline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
point(x0, y0, "(x0,y0)", :green, :left, :bottom, delta=delta, deltax=-2delta)
point(a - r, a - r, "等円:r\n(a-r,a-r)", :red, :center, :bottom, delta=delta/2)
point(a - r - √2r, a - r - √2r, "等円:r\n(a-r-√2r,a-r2-√r)", :red, :center, :bottom, delta=delta/2)
point(a - r - √2r, a - r - √2r)
point(0, b, "b", :green, :center, :bottom, delta=delta/2)
point(0, a, "a", :green, :center, :bottom, delta=delta/2)
point(a, 0, " a", :green, :left, :bottom, delta=delta/2)
end
end;
※コメント投稿者のブログIDはブログ作成者のみに通知されます