算額(その482)
宮城県丸森町小斎日向 鹿島神社 明治13年
徳竹亜紀子,谷垣美保: 2021年度の算額調査,仙台高等専門学校名取キャンパス 研究紀要,第 58 号, p.7-28, 2022.
https://www.sendai-nct.ac.jp/natori-library/wp/wp-content/uploads/2022/03/kiyo2022-2.pdf
外円内に甲円 1 個と,乙円,大円,小円,1/3 円弧が各 2 個入っている。
小円の直径が 111 寸のときに,乙円の直径を求めよ。
1/3 円の半径は外円の半径と同じ長さである。
外円の半径と中心座標を r0, (0, 0)
甲円の半径と中心座標を r1, (0, r0 - r1)
乙円の半径と中心座標を r2, (x2, y2)
大円の半径と中心座標を r3, (x3,y3)
小円の半径と中心座標を r4, (x4, y4)
1/3円の半径と中心座標を r0, (x0, y0), (-x0, y0); x0 = r0*cosd(30), y0 = -r0*sind(30)
とおき,以下の連立方程式を nlsolve() で解き,数値解を求める。
include("julia-source.txt");
using SymPy
@syms r0::positive, x0::positive, y0::positive, r1::positive,
r2::positive, x2::positive, y2::positive,
r3::positive, x3::positive, y3::negative,
r4::positive, x4::positive, y4::negative;
(x0, y0) = r0 .* (cosd(Sym(30)), -sind(Sym(30)))
eq1 = x2^2 + y2^2 - (r0 - r2)^2
eq2 = x3^2 + y3^2 - (r0 - r3)^2
eq3 = x4^2 + y4^2 - (r0 - r4)^2
eq4 = x2^2 + (r0 - r1 - y2)^2 - (r1 + r2)^2
eq5 = x3^2 + (r0 - r1 - y3)^2 - (r1 + r3)^2
eq6 = (x2 - x0)^2 + (y2 - y0)^2 - (r2 + r0)^2
eq7 = (x0 - x3)^2 + (y0 - y3)^2 - (r0 - r3)^2
eq8 = (x3 + x0)^2 + (y3 - y0)^2 - (r0 + r3)^2
eq9 = (x4 + x0)^2 + (y4 - y0)^2 - (r0 + r4)^2
eq10 = (x3 - x4)^2 + (y3 - y4)^2 - (r3 + r4)^2;
# res = solve([eq1, eq2, eq3, eq4, eq5, eq6, eq7, eq8, eq9, eq10], (r0, r1, r2, x2, y2, r3, x3, y3, x4, y4))
using NLsolve
function nls(func, params...; ini = [0.0])
if typeof(ini) <: Number
r = nlsolve((vout, vin) -> vout[1] = func(vin[1], params..., [ini]), ftol=1e-14)
v = r.zero[1]
else
r = nlsolve((vout, vin)->vout .= func(vin, params...), ini, ftol=1e-14)
v = r.zero
end
return v, r.f_converged
end;
function H(u)
(r0, r1, r2, x2, y2, r3, x3, y3, x4, y4) = u
return [
x2^2 + y2^2 - (r0 - r2)^2, # eq1
x3^2 + y3^2 - (r0 - r3)^2, # eq2
x4^2 + y4^2 - (r0 - r4)^2, # eq3
x2^2 - (r1 + r2)^2 + (r0 - r1 - y2)^2, # eq4
x3^2 - (r1 + r3)^2 + (r0 - r1 - y3)^2, # eq5
(r0/2 + y2)^2 - (r0 + r2)^2 + (-sqrt(3)*r0/2 + x2)^2, # eq6
(-r0/2 - y3)^2 - (r0 - r3)^2 + (sqrt(3)*r0/2 - x3)^2, # eq7
(r0/2 + y3)^2 - (r0 + r3)^2 + (sqrt(3)*r0/2 + x3)^2, # eq8
(r0/2 + y4)^2 - (r0 + r4)^2 + (sqrt(3)*r0/2 + x4)^2, # eq9
-(r3 + r4)^2 + (x3 - x4)^2 + (y3 - y4)^2, # eq10
]
end;
r4 = 111/2
iniv = [big"262.1", 104.8, 42.5, 147.2, 162.9, 121.0, 139.7, -20.2, 85.4, -188.1] .* (2r4/111)
res = nls(H, ini=iniv);
println(res);
(BigFloat[262.0833333333333172109930603571207271282688760651230918115043361933301448197767, 104.8333333333333223290545431295149542914840906048369827515914261371678084910254, 42.49999999999999786805343180884086908114509397785038194649776129778549724683521, 147.2243186433545568780056630764879738313623588458994394289193799498887306062796, 162.9166666666666596227807113723227255431557568042764514701570712819220452794033, 120.9615384615384515366858225567229155263396173464548862680437593159638153814604, 139.6743535847209988034369530154419060452378981480626331409871051079048418882699, -20.16025641025639136090801019725193623031123311832732180465654678920082881995361, 85.44783984006462676161828043480466817900534748463440517739428912144201840260664, -188.0833333333333094401143692287399234355784895913830835735564890504723176520062], true)
乙円の直径は 85 寸である。
r0 = 262.083; r1 = 104.833
r2 = 42.5; x2 = 147.224; y2 = 162.917
r3 = 120.962; x3 = 139.674; y3 = -20.1603
r4 = 55.5; x4 = 85.4478; y4 = -188.083
乙円の直径 = 85
using Plots
function draw(more)
pyplot(size=(500, 500), grid=false, aspectratio=1, label="", fontfamily="IPAMincho")
r4 = 111/2
(r0, r1, r2, x2, y2, r3, x3, y3, x4, y4) = res[1]
(x0, y0) = r0 .* (cosd(30), -sind(30))
@printf("r0 = %g; r1 = %g\nr2 = %g; x2 = %g; y2 = %g\nr3 = %g; x3 = %g; y3 = %g\nr4 = %g; x4 = %g; y4 = %g\n", r0, r1, r2, x2, y2, r3, x3, y3, r4, x4, y4)
@printf("乙円の直径 = %g\n", 2r2)
plot()
circle(0, 0, r0, :black)
circle(0, r0 - r1, r1, :green)
circle(x2, y2, r2, :magenta)
circle(x3, y3, r3, :blue)
circle(-x3, y3, r3, :blue)
circle(x4, y4, r4, :orange)
circle(-x4, y4, r4, :orange)
circle(x0, y0, r0, :red, beginangle=90, endangle=210)
circle(-x0, y0, r0, :red, beginangle=-30, endangle=90)
if more
delta = (fontheight = (ylims()[2]- ylims()[1]) / 500 * 10 * 2) /3 # size[2] * fontsize * 2
hline!([0], color=:black, lw=0.5)
vline!([0], color=:black, lw=0.5)
point(0, r0 - r1, "甲円:r1 \n(0,r0-r1) ", :green, :right, :vcenter)
point(x2, y2, "乙円:r2,(x2,y2) ", :magenta, :right, :vcenter)
point(x3, y3, "大円:r3,(x3,y3)", :blue, :center, :top, delta=-delta)
point(x4, y4, " 小円:r4,(x4,y4)", :orange, :left, :vcenter)
point(x0, y0, "1/3円:r0,(x0,y0) ", :red, :right, :top, delta=-1.5delta)
else
plot!(showaxis=false)
end
end;
※コメント投稿者のブログIDはブログ作成者のみに通知されます