算額(その1215)
(20) 兵庫県青垣町遠坂字後岶 熊野神社 明治18年(1885)
近畿数学史学会:近畿の算額「数学の絵馬を訪ねて」,平成4年5月16日 初版第一刷,大阪教育図書株式会社,大阪市.
キーワード:円5個,長方形
長方形の中に等円 4 個,都円 1 個を容れる。長方形の長辺は等円の直径の 3 倍である(短辺は図より等円の 2 倍である)。等円の直径が 10 寸のとき,都円の直径はいかほどか。
都円の半径と中心座標を r1, (0, 0)
等円の半径と中心座標を r2, (a - r2, r2)
長方形の長辺と短辺を 2a, 2b とおく。a = 3r2, b = 2r2
とおき,以下の連立方程式を解く。
include("julia-source.txt");
using SymPy
@syms a::positive, b::positive, r1::positive, r2::positive
a = 3r2
b = 2r2
eq1 = (a - r2)^2 + r2^2 - (r1 + r2)^2
res = solve(eq1, r1)[1]
res |> println
r2*(-1 + sqrt(5))
都円の半径 r1 は,等円の半径 r2 の (√5 - 1) 倍である。
等円の直径が 10 寸のとき,都円の直径は 10(√5 - 1) = 12.360679774997898 寸である。
算額の「答」では 12.227362 寸としているが,「術」を見る限り,正確な値ではない。実際に図を描いても,「答」では等円と都円が外接しない。
function draw(r2, more=false)
pyplot(size=(500, 500), grid=false, aspectratio=1, label="", fontfamily="IPAMincho")
a = 3r2
b = 2r2
r1 = (√5 - 1)r2
@printf("r2 = %g; a = %g; b = %g; r1 = %g\n", r2, a, b, r1)
plot([a, a, -a, -a, a], [-b, b, b, -b, -b], color=:green, lw=0.5)
circle(0, 0, r1)
circle4(a - r2, r2, r2, :blue)
if more
delta = (fontheight = (ylims()[2]- ylims()[1]) / 500 * 10 * 2) /3 # size[2] * fontsize * 2
hline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
vline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
point(0, 0, "都円:r1,(0,0)", :red, :center, delta=-delta)
point(a - r2, r2, "等円:r,(a-r2,r2)", :blue, :center, delta=-delta)
point(a, b, "(a,b)", :green, :right, :bottom, delta=delta)
end
end;
draw(10/2, true)
※コメント投稿者のブログIDはブログ作成者のみに通知されます