エスペラントな日々

エスペラントを学び始めて27年目である。この言葉をめぐる日常些事、学習や読書、海外旅行や国際交流等々について記す。

Sakeo

2021-03-28 | Japanaj proverboj kaj idiotismoj


Korvon egretardeo
   insiste pretendi malracion
   * egretardeo estas blanka birdo. Pretendi, ke la blanka birdo estas korvo.
   Mistifiki iun per blanko por nigro.(Japana-Esperanta vortaro)

Se trinki sakeon, ne estu trinkata.
   Ne perdu sin pro drinkado.
   * sakeo estas japana alkoholaĵo
   Ne estu konkerita de sakeo.

Sakeo estas ĉefo de cent medikamentoj
   Sakeo (moderkvanta) bone efikas al bonfarto.
   Skeo estas sanigilo el sanigiloj.(Japana-Esperanta vortaro)

Sakeo ne ebriigas homon, homo mem ebriiĝas.
   Malbonfaro en ebrio ne estas kulpo de sakeo, sed de la drinkanto mem.

今日のことわざ・慣用句:鷺を烏と。 酒は飲むとも飲まるるな。 酒は百薬の長。 酒人を酔わしめず、人自ら酔う。

   
la foto en Svedio
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

相関詞について

2021-03-26 | 文法のない言語の文法


 今回は第7章、Sistemo en la sistemo:体系の中の体系。

7.1 ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu.
 上記の7個の単語をよく学ぶこと、それらから他の代名詞や副詞の大きな系列を作ることが出来るからである。
 それらに”k” の文字を加えれば、疑問詞または関係詞を得る。:kia, kial, kiam, kie, kiel, kies, kio, kiom, kiu.
 同じく "t" を加えれば、指示詞を得る。:tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu.
 "ĉ" によって共通の語*を得る。:ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel, ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu.
    *komunaj vortoj:全部を〜詞の形に書こうと思ったが無理だった。
 指示詞に単語 “ĉi” を加えることで、より近くを示す語を得る。:tie ĉi (または ĉi tiu)
 疑問詞に "ajn" を加えて、無差別の語*を得る。:kia ajn, kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn.
    *sendiferencaj vortoj
 以上の他、文法語尾や他の語を使って様々な語を作ることが出来る。:tiama, ĉiama, kioma, tiea, ĉi-tiea, tieulo, tiamulo

 "kien" による疑問文への答えには対格語尾がつく。
   kie vi estas?, tie (en tiu loko); kien vi iras?, tien (al tiu loko), mi iras Parizon, Londonon, domon.

7.2 エスペラントはより大きな体系(sistemo)の中に単語の下部体系(subsistemo)を持つ。
 その体系の単語は、2つの部分から成るが、それらは一つの分割できない語とみなされる。Tiu libro は、Ti-libro とはできない。
 一つ目の体系:kio, kiu, kia, kiel, kial, kiam, kiom, kie, kies
 二つ目の体系:tio , tiu, tia, tiel, tial, tiam, tiom, tie, ties
 三つ目の体系:ĉio, ĉiu, ĉia, ĉiel, ĉial, ĉiam, ĉiom, ĉie, ĉies
 四つ目の体系:o, iu, ia, iel, ial, iam, iom, ie, ies
 五つ目の体系:nenio, neniu, nenia, neniel, nenial, neniam, neniom, nenie, nenies

7.3 必ずしも読まなくても良い他の説明
 ここでは同じ単語が終わりの文字によって分類されている。前節では初めの文字によって分類されていたことがわかるであろう。前部分の文字と後ろ部分の文字は独立ではなく、分割して使うことは出来ない。分類は便宜上のものである。

 U の表単語は個々の人・物・事柄と同一性を示す。全ての表単語の中で最も基本的なものであり、対格語尾・複数語尾をとることが出来る。指示詞でもあるので、冠詞 la とともに使うことは出来ない。
 U-単語は一般に名詞の指示詞であるが、時にその名詞が省略されている。その場合、"person(j)(n) が隠されていると考えられる。
   Kiu persono venis? → Kiu venis?
   Ĉu estas iu [persono] en la kuirejo? — Jes, Paŭlo estas tie.

 Ĉiu(j) は意味上から言っても常に複数であるが、ĉiu と ĉiuj は区別される。
 個々を別々に考える時は ĉiu を、全体を一つのグループとして考える時は ĉiuj を使う。
   Por ĉiu tago mi ricevas kvin eŭrojn.
   Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn.(全体で一つの戦い)
   Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiun kvin atakanton.(5つの戦い)

 Neniu はふつう "j" をつけないで使う。
   La tempon venontan neniu(persono) ankoraŭ konas.

 とくに複数を意識する場合など、neniuj を使うこともある。この場合、必ず複数の名詞を伴う。
   Ĉe la fenestro restis plu neniuj floroj. Antaŭe estis tie multaj floroj.

O-単語は、名詞で正確に示すことの出来ない事柄を示し、文章全体で示された事柄を表すことが出来る。対格語尾をつけることは出来るが、複数語尾をとることは出来ない。O-単語の修飾語は、ふつう後ろにつける。
   Kio estas tio? = Kiu afero estas tiu afero?
   Ĉio restis kiel antaŭe. = Ĉiu afero restis kiel antaŭe.
   Kion bonan vi trovis tie?
   Nenion interesan mi trovis.

tio と ĝi の使い分け
   名詞で明確に定義できない、したくない事柄を示す場合は tio、それまでに名詞で定義された事柄については ĝi を使う。とくに、文章で表された事柄については必ず tio を使う。
   Ŝi rakontis belan fabelon. Tio estis tre amuza.:彼女の話したことが面白かった。
   Ŝi rakontis belan fabelon. Ĝi estis tre amuza. :童話が面白かった。

A-単語は、形容詞的に働く。対格語尾・複数語尾をとることが出来る。一般の形容詞とは違って、常に性質や種類を示す。指示詞でもあるので、冠詞 la とともに用いることは出来ない。
   Kia li estas? Ĉu li estas maljuna aŭ juna?
   Kian aĝon vi havas?
   Kia estas via nomo? Kiu estas via nomo? の方がよく使われる。

Tia はあとに来る Kia-文を指し示す。tia のあとに述語を含む文全体が来なくて、単に文の一部が来る場合は、比較の kiel を使う。
   Li estas tia kiel mi.
   Restu ĉiam tia, kia vi estas!
kio と kia, tia と tio の違いは明確であるが、ia と iu, ĉia と ĉiu, nenia と neniu などの違いはときに小さい。
   Kia homo li estas?:その人の性格などについての質問。
   Kiu homo li estas?:誰であるかを特定するために名前などを聞いている。
   Tia opinio estas tute erara.
   Tiu opinio estas tute erara.

ES-単語は所有代名詞と同様、名詞を修飾する指示詞である。es-単語を de-表現に替えた場合は一般的に la を使わねばならない。
   Kies filino vi estas?
   Mi efektive ne scias, kies kulpo ĝi estas.
   Ili ekvidis virinon, kies vizaĝon ili en la krepusko ne rekonis.
   Memoru, ke Esperanto estas nenies propraĵo.
nenies はふつう人に使い、ものに使うことはない。

E-単語には、複数単語をつけることが出来るが、対格語尾は方向を示す場合にのみつけることが出来る。
   Pli bela reĝidino ol ŝi troviĝis nenie en la mondo.
   Kien vi iras? — Mi iras en la ĝardenon.

AM-単語には対格語尾も複数語尾もつかない。
時間について正確に問う時には、kiam ではなく、kioma を使う。
   Li skribis al mi, ke li intencas ĝin eldoni, sed li ne skribis ankoraŭ kiam li ĝin eldonos.
   En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino.
   Tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo.
   De kiam vi loĝas ĉi tie?

por ĉiam は、結果が常に残っていることを示す。
   La maljunulo fermos por ĉiam siajn okulojn.

AL-単語には対格語尾も複数語尾もつかない。
tial と ĉar の違いに注意。ĉar は原因を示す副文を導く。
   Mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti, ĉar hodiaŭ estas bela frosta vetero.

nenial は実用的にはほとんど使われないが使う場合は他の neni-単語と同じく、文全体を否定する。
   Tian Regularon por nia Ligo mi nenial povus aprobi.
   Vi povus inciti lin kiom ajn. Li nenial kolerus.
肯定的な意味を表現する場合は、sen kaŭzo, senkaŭze, senmotive などを使う。
   Ŝi ridis senkaŭze.

EL-単語は副詞的な表単語で、時・場合(am-単語)、場所(e-単語)、原因(al-単語)、量・数(om-単語)以外の場合に使う(おおむね他のすべての意味に使える)。とくに、程度や方法に使う。対格語尾も複数語尾もつかない。
   Kiel li aspektas?
   Kiel vi fartas?
   Rakontu al mi per malmulte da vortoj, kiel tio okazis.
   Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem.

OM-単語には対格語尾も複数語尾もつかない。
しばしば kiom と tiom は multe(multaj) とともに使われる。multe は省略できるが、意味を強調する。
iom は論理的には不定の量を表すが、実用的には少量を表すために使われている。malmulte と混同しないこと。
   Li faris iom da eraroj.:誤りは多くはないが、称賛するほどではない。
   Li faris malmulte da eraroj.:称賛に値するほど少ない。

ĉiom は実用的には、同じ意味で ĉio の方が多く使われる。

OM-単語は副詞的にも名詞的にも使われる。
一般的に、程度を示す場合は kiel や tiel が使われるが、強く強調する場合は代わりに kiom などの om-単語を使うことが出来る。

7.4 ĉi と ajn
ĉi はti-単語の前にも後にもつけられる。ĉi-単語にもつく。
   Ĉi ĉio (= Ĉio ĉi tio) okazis hieraŭ.
ĉi は名詞にもつく。この場合は ĉi tiu の意味をつけ加える。
   Ĉi-libro estas bela = ĉi tiu libro estas bela.:このばあい、ハイフンが必要である。
ĉi を ĉi tie の意味では使わないこと。ザメンホフはこの意味で使ったことがあり、PIV の用例にもあげられているが、実用的にはこの用法は消えている。
   ĉi ne estas akvo. → ĉi tie ne estas akvo
   se korpe mi forestas, spirite mi estas ĉi! → se korpe mi forestas, spirite mi estas ĉi tie!.
 * エス日辞典にも[まれに] として=ĉi tie とある。

ajn は、ki-単語と ĉi-単語などの後ろにつけ不定の意味を与える。
   Iu ajn rajtas havi identigan dokumenton.
形容詞 ajna も使える。
   Ajna libro taŭgas.
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

マルタを読む(16)

2021-03-24 | Marta


Ĉio forpasis... la amo, bonstato, trankvileco kaj sereneco de la vivo, kaj sola postesigno* de sonĝosimile malaperinta estinteco estis por la malfeliĉa virino la doloraj rememoroj kaj tiu pala, malforta infano, kiu nun, malferminte la okulojn post momenta dormo, ĵetis siajn manetojn ĉirkaŭ ŝian kolon kaj, alpremante sian buŝeton al ŝia vizaĝo, mallaŭte diris: Panjo! donu al mi manĝi! Nun tiu peto ankoraŭ havis en si nenion, kio povus veki timon aŭ malĝojon en la koro de la patrino.
 すべてが去ってしまった・・・愛、恵まれて、安心な、落ちついた生活、そしてこの不幸な女性にとって夢のように消えてしまった過去の唯一の痕跡はつらい記憶とこの青白くて弱い子供だった。その子供は今、短い眠りの後、目を閉じてその小さな手を彼女の首の周りに投げ出し、彼女の顔にそのかわいい口を押しつけながら小さな声でいった:おかあちゃん! 食べ物をちょうだい! 今、その願いには母親の心に恐れと悲しみを呼ぶような何物もなかった。

 *postesigno は postsigno と同じ。エス日辞典には postsigno だけが載っている。PIV には両方が並列に載っている。PIV に載っているザメンホフの用例はすべて postesigno である。間の e がなぜ必要なのか? PMEG には、次のような記述がある。
 合成語の前の要素が語尾なし単語の場合、一般的には語尾のないままで合成するが、必要に応じて結合のための -e- 語尾を使うことが出来る。
  postsigno → postesigno(発音しやすくする)
  postulo → posteulo(意味をわかりやすくする)

La vidvino* metis la manon en la poŝon kaj eltiris monujon, kiu enhavis kelke da monpaperetoj --- la tuta havo de ŝi kaj ŝia filino.
 婦人はポケットに手を入れて数枚の紙幣の入った財布を取り出した。それは彼女と子供の全財産であった。

* vidvino は「未亡人」と訳すのがふつうだが、あまり良い言葉ではない(vidvo はどう訳す?)のでここまでに使ってきた「婦人」としてみた。単に「女性」の方がよかったか?

Ŝi ĵetis la tukon sur la ŝultrojn, kaj, dirinte al la infano, ke ĝi trankvile atendu ŝian revenon, ŝi eliris el la ĉambro.
 彼女は肩掛けをさっと掛けて、そして子供に自分の帰りを静かに待っているようにと言って、部屋から出て行った。

Sur la mezo de la ŝtuparo ŝi renkontis la pordiston, kiu portis faskon da ligno al unu el la loĝejoj, kiuj troviĝis en la unua etaĝo.
 階段の真ん中あたりで彼女は2階の部屋の一つにたきぎの束を運んでいる門番に出会った。

--- Kara sinjoro, --- diris la vidvino ĝentile kaj iom nekuraĝe, --- ĉu vi ne povus alporti al mi el la proksima butiketo lakton kaj bulkojn por mia infano?
 貴方、婦人は丁寧に、いくらかおずおずと言った。私の所に近所のお店から子供のためのパンとミルクを買ってきて頂けませんか?

 La pordisto, ne haltante, aŭskultis ĉi tiujn vortojn, poste li deturnis la kapon kaj respondis kun apenaŭ* kaŝata malkontenteco:
--- He, kiu havas tempon, por iri serĉi lakton kaj bulkojn! Ne por tio* mi estas ĉi tie, ke mi alportu manĝon al la loĝantoj.
 門番は立ち止まりもせずにその声を聞いたが、その後、頭だけを向けて不快さをほとんど隠しもせずに返事をした。
    * 直訳すれば「不快さをやっと隠して」
 おいおい、ミルクやパンを探しに行く時間が誰にあると言うんだ! 俺がここに居るのは住人に食べ物を運ぶためなんかではないんだ。

 * tio は ke 以下を受けている。por ke -u の構文。

Dirante la lastajn vortojn, li malaperis malantaŭ flekso de la muro. La vidvino iris pli malsupren.
 そう言いながら、彼は曲がった壁の後ろに消えてしまった。婦人はさらに下に降りて行った。
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

Anticipi ĉion

2021-03-22 | Japanaj proverboj kaj idiotismoj


talenton, koloron, ambaŭ posedi
   havi belecon kaj talenton
   bela kaj intelrkta (virino) (Japana-Esperanta vortaro)
   *"koloro" en la japana lingvo havas diversajn signifojn: ĝenerale koloro, koloro de vizaĝo (esprimo de tiama sento per la vizaĝo), belaj vizaĝo kaj figuro, amorado, amat(in)o, ktp.

Renversante kaj svingante ne elfalas eĉ nazsango.
   Ne elfalas eĉ monero
   Havi nenion

Tio, kio anticipe staras estas mono.
   Mono devas anticipi ĉion.
   Necesas mono pli ol ĉio.

今日のことわざ・慣用句:才色兼備。 逆さに振っても鼻血も出ない。 先立つ物は金。

   
La foto en Svedio
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

合成語と固有名詞

2021-03-20 | 文法のない言語の文法


今回は第6章(vortoj kaj ludoj per vortoj )から
6.1 合成語は単語(語根)を単純に繋げて作る。主単語は最後に置かれる。発音や意味をわかりやすくするために、語根に文法語尾をつける場合もある。
   skribtablo / skribotablo (= tablo, sur kiu oni skribas)
   unutaga (= kiu daŭras unu tagon) / unuataga (= kiu estas en la unua tago)

6.2 単語の合成 エスペラントでは新しい単語を作るためにふんだんに単語を合成する。
 唯一の一般的規則は、主単語が最後に置かれることである。
   rondiro = iro en rondo
   piediro = iro per piedoj
   militiro = iro cele al milito
 もちろん、合成された単語に語尾を加えても良い。
   ondiro, rondira, rondire, rondiri; piediro, piedira, piedire, piediri
 いくらでも長い合成語を作ることが出来るが、出来れば2語、最大限3語までにしておいた方がよい。
   skribotabloriparistedzinamikino → amikino de la edzino de skribotabloriparisto.

6.3 その他の説明事項
 エスペラントでは形容詞語根と名詞語根の合成語が広く使われている。
   dika+fingro → dik-fingro / etfingro / mezfingro
 これらは次のように表すのが望ましい。
   dika fingro (polekso) / malgranda fingro / meza fingro ( la plej longa fingro)
 それぞれの単語の意味をつなぐという説明は可能であるが、主に英語における方法であり、エスペラントでは良くない。これは規則ではなく、「しない方がよい」ということである。規則は存在しないし、規則を作ったり変更したりすることも出来ない。

6.3.1 合成語の発音
 一般的な規則で、後ろから2番目の音節にアクセントがある。しかし、元の単語のアクセントを残すことは合成語の意味を理解するのに役立つ。
 vaporŝipo では、i に主アクセントがあるが、vapor(o) の o にも弱いアクセントを残す。
   aŭtomobil-akcidento, parenc-kunveno, piedpilk-ludo, membro-kotizo

6.3.2 合成部分に母音やハイフンを置くべきか否か?
 Skrib-tablo と skribo-tablo は全く同じ意味である。意味上でなく、発音をしやすくするために母音をつけ加えることはかまわない。Akv-knabo (knabo, kiu portas akvon) → Akvoknabo
 同様に、意味をわかりやすくするためにハイフンを使ってもよい。
 これらのことについても規則はない。

6.4 名前の表現は合成語ではない
 エスペラントでは、固有名詞の前にその一般名詞が直接置かれる。
   Doktoro Zamenhof
   La urbo Parizo
   La monto Everest
 これらは、例えば doktoro de Zamenhof, la urbo de Parizo, la monto de Everest / Zamenhof-doktoro, la Parizo-urbo, la Everest-monto などではない。
 la monato Majo(5月という月):La monato nomiĝas “Majo”(その月は5月という名前の月である) Mjo は monato を特定している語 (identiga priskribo) である。
 Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto.:Esperanto は、lingvo の固有名詞である。lingvo には対格語尾がついているが、Esperanto にはつけない。複数語尾でも同様である。
 La ĉefurbo de Britujo estas Londono, sed ankaŭ en Kanado kaj Usono oni havas urbojn Londono.
(参考)PMEG
(注意) 主に英語の影響で、次のような正しくない形が使われている。
 Zamenhof-strato, Ho-Chi-Min-urbo, Progreso kaj Libereco Partio. これらの正しい形は以下のようである。
 Strato Zamenhof, urbo Ho-Chi-min, partio Progreso kaj Libereco.

6.5 固有名詞の使用について
 簡単にいえば、エスペラントアカデミーは以下のように勧めている。
1. 次の3つの方法があり、実際に使われている。
a) 完全にエスペラント化する:Afriko, Nov-Jorko, Bulonjo-ĉe-Maro
b) 部分的なエスペラント化:Zamenhof, Gamal Abdel Naser(エジプトの元大統領), Ban Ki-mun(潘基文・元国連事務総長)
c) オリジナルの書き方を使う:Kálmán Kalocsay, Dèng Xiăopíng
 a), b) には以下の3つの方法がある。
 オリジナルの発音に基づく場合:Ŝekspiro, Budapeŝto
 オリジナルの書き方に基づく場合:Londono, Freŭdo(フロイト:オーストリアの精神学者)
 オリジナルの意味に基づく場合:Nigra Maro, Bonaero(ブエノスアイレス)
2. アカデミーは、以上の3つの方法にはそれぞれに利点と欠点があり、以下のように勧めている。
3. 以上の3つの方法のどれかを選ぶ場合、様々な具体的な状況を考慮に入れて、その利点・欠点を比較・検討する。
4. 良く使われる固有名詞を完全にエスペラント化する方法は維持・支持する価値がある。とくに次のような場合、
a) しばしば使われる事柄:例えばコンピュータ関連の名前:Vindozo, Linukso, Guglo
b) 広く知られている固有名詞(大都市や地理上の名前、歴史的偉人、主に科学などで派生語が必要な場合):Komenio, Voltero, Ejnŝtejno, Baĥo, Galvano – galvanismo, Koŝio – koŝia vico)
5. 比較的新しい、またはまだあまり知られていない名前を必要に応じてエスペラント化する場合は、誤解を避けるためにできるだけカッコや脚注でオリジナルの語を示しておく。
6. 完全にエスペラント化された固有名詞には、エスペラントのどの語尾もつけることが出来る。
   La londona Esperanto-klubo / Mi vizitas Parizon.
 同様に、部分的にエスペラント化された固有名詞で、母音で終わる場合は少なくとも対格語尾 -n をつけることが出来る。
   Ĉu vi legis Makjaveli-n?
 子音で終わる固有名詞にもエスペラントの語尾をつけることが出来る。
   la zamenhofa vespero / Mi ofte legas Zamenhof-on.
(参考)アカデミーの文書

6.6 2つの部分から成る名前
 ラテン文字の民族語には、2つの部分から成る名前が沢山ある。
   Tel Aviv, Addis Abeba, Hong Kong, San Marino, São Paulo
 これらはそのままこの形で書く。外国人が勝手に変えるわけにはいかない。
 エスペラントでは、論理的にも、語尾を加える都合でも、一つの語として機能する。従って一つの語として書くのが都合がよい。
   Telavivo, Adisabebo, Hongkongo, Sanmarino, Saopaŭlo
 フランスには3つの部分から成る名前が多くある。これらはハイフンでつながれている。これらは一語として書くことを勧める。
   Choisy-le-Roi → Ŝŭasileruao
 地名で、後の2つが地理的な説明の場合がある。この場合は、地理的な部分を訳してしまえばよい。
   Boulogne sur Mer → Bulonjo ĉe maro
 同様にドイツの地名でも、
   Frankfurt am Main → Frankfurto ĉe Majno

英語話者への追加事項
 誰でもドイツ語に長い名前があることを知っている。
   Bundesverfassungsgericht (Federa Konstitucia Tribunalo)
 英語にもっと長い名前があることは誰も知らない。
   United Nations Education, Scientific and Cultural Organization = Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj pri Edukato, Scienco kaj Kulturo.
   United Nations Truce Supervision Organization = Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj pri Kontrolo de Milit-paŭzoj.
   New World Information and Communication Order = Nova Monda informa kaj komunika Ordo.
 これらをどう訳すか? 長い考慮の結果:
 一つの方法は、主要な語から始めて、それに繋げられた部分を分解する。例えば、
 United Nations Truce Supervision Organization は、3つの部分に分解できる。:
 United Nations, Truce Supervision, Organization そうしたら、まず最後の語を訳して、その他の部分をつけ加える。Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj pri Kontrolo de Milit-paŭzoj.
 New World Information and Communication Order. の場合はもう少し難しい。New はWorld だけにかかるのか、それとも全体にかかるのか?World は Information にだけかかるのか、Information and Communication にかかるのか? 論理的には、次のような間違った翻訳を考えるかも知れない。
 Nov-monda informa kaj komunika ordo aŭ Nova mond-informada kaj komunika Ordo.

 *このあと、いくつかの練習問題があるが、省略する。最後の部分は、英語がわからないので私の手に余るが、多くの新しい外国語(主に英語)をどう訳すのかという問題に関わる。適当に訳して、元の英語をカッコ書きしておけば、実用的にはいいだろうと思う。
 
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

マルタを読む(15)

2021-03-18 | Marta


過去記事のミス(通し番号やカテゴリーのミス)を修正しました。

Post la eliro de la knabino en la ĉambro ekregis granda silento, interrompata nur de la kraketado de la fajro, kiu brulis sur la kameno, kaj de la bruo de la strato, kiu obtuze kaj neklare atingadis la mansardon. La virino en funebra vesto sidis sur la kanapeto, la infano en la unua momento ploris, poste ĝi alpremiĝis al la brusto de la patrino, silentiĝis kaj laca endormiĝis. La virino apogis la kapon sur la manplato, per la brako ŝi ĉirkaŭis la malgrandan talion de la infano, kiu dormis sur ŝiaj genuoj, kaj per senmovaj okuloj ŝi rigardis la tremetantan brilon de la flamo. Kun la foriro de la fidela kaj sindonema servistino foriris de ŝi la lasta homa vizaĝo, kiu estis atestanto de ŝia estinteco, la lasta apogo, kiu restis al ŝi post la malapero de ĉio, kio antaŭe servis al ŝi kiel apogo, helpo kaj subteno. Ŝi restis nun sola, elmetita al la volo de la sorto, al la malfacileco de la soluleco, al la forto de siaj propraj manoj kaj kapo, kaj kune kun ŝi estis nur tiu malgranda, malforta ekzistaĵeto, kiu povis nur ĉe ŝia brusto serĉi ripozon, de ŝia buŝo postuli kareson, el ŝia mano atendi nutron. Ŝia domo, kiu estis iam aranĝita por ŝi de la amanta mano de la edzo, nun, forlasita de ŝi, akceptis en sian internon novajn loĝantojn: la bona, amata homo, kiu ĝis nun ĉirkaŭadis ŝin per amo kaj bonstato, de kelke da tagoj kuŝis en la tombo...
女性が出ていった後、部屋の中は全く静かになった。ただ、暖炉で燃えている火のはじける音や、屋根裏部屋まで届いてくる鈍いはっきりしない街の騒音のみがその沈黙を破っていた。喪服の婦人は長椅子に座っていた。初めのうちは泣いていた子供は母親の胸にしがみついて黙り込み、疲れて眠り込んだ。婦人は(自分の)頭を手のひらで支え、膝の上で寝ている子供の小さな腰を抱いていた。そして、目をじっと見据えて、炎の揺らめく輝きを見つめていた。忠実で献身的な小間使いが去るとともに、彼女の過去の証しである最後の人間らしい表情や、以前は彼女にとって助力と支えであったものがすべて無くなったあとに、残っていた最後のよりどころも去ってしまった。今、彼女は一人になって、運命の意志にさらされ、孤独の困難さや自らの腕と頭の力に直面していた。彼女とともに、ただこの小さな無力な子供だけがあった。それはただ彼女の胸にだけ休息を求め、彼女の口に愛を求め、彼女の手に食べ物を求めている。愛する夫の手で彼女のために作られた家は今はもう彼女から離され、新しい住人が住んでいる。彼女を愛と恵で包んでくれていた善良な愛する人は、数日前から墓に眠っていた・・・。

<蛇足>
elmeti ~ al 〜にさらす、ちょっとばかり訳語を工夫した。
ekzistaĵeto、存在物(kreitaĵeto とほぼ同じ意味)
en sian internon、ここは domo が主語なので、sia interno は家の内部である。
infano は男女の別を問わないので、その代名詞は li や ŝi ではなく、ĝi である。
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

Koruso per interreto

2021-03-15 | el mia vivo


Mi partoprenis en la kanpanjo "sendi kuraĝigan mesaĝon kontraŭ nuntempa epidemio 'Andra tuttto bene!' (Ĉio estos bone!:すべてうまく行くでしょう!) kaj koruson "Va, pensiero, sull' ali dorate" (Iru mia penso sur la oraj flugiloj:行け、わが思いよ、黄金の翼に乗って)al la urbo Torino en Italio, kiu estas ĝemela urbo kun la urbo Nagoya jam de 15 jaroj. Mi lernis kaj ekzercis min en la kantado, kaj en la prononco de la itala lingvo. Mi mem registris mian kanton, kaj ĝin sendis al la organizanto. Oni kolektis multajn kantojn, kiujn sendis la prtoprenantoj, unuaj kaj duaj tenoraj, basaj, unuaj kaj duaj sopranaj kaj aldaj. Mi estas unua tenoro.
Ĉiujn kantojn oni kunigis kaj faris unu koruson per komputilo. Fine oni faris nelongan filmon, kiu estis sendita al la urbo Torino.
En la filmo mi aperis nur momete, kvankam en la koruso ĉiam mia voĉo miksiĝas.
Vi povas vidi la filmon ĉe jena retejo:
https://www.youtube.com/watch?v=2rghPtDv9nI
En la filmo aperas la standardoj de Japanio kaj Italio, kiujn oni faris per la koloroj de la vestoj kaj la fonoj de la partoprenantoj.
Mi vestis min per verda jako, sed ne verdigis la fonon.
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

Tri-kvarfoje

2021-03-13 | Japanaj proverboj kaj idiotismoj


Prilabori estas diversmaniere, vidu la finon.
   Ĉiu havas sian manieron, vidu la rezulton.
   La laboro iras bele(glate), vidu la rezulton.(Japana-Esperanta vortaro)

Jar-monato ne atendas homon.
   Tempo ne atendas.(Japana-Esperanta vortaro)
   Tempo pasas senkoncerne al homaj deziroj.

Denove tri denove kvar
   Emfazesprimo de "denove"
   plurfoje, multfoje, refoje kaj refoje, ripete kaj ripete

今日のことわざ・慣用句:細工は流流、仕上げをご覧じろ。 歳月人を待たず。 再三再四。
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

前置詞、機能語

2021-03-11 | 文法のない言語の文法


今回は第5章 la prepozicioj aŭ pli kompreneble la funkciaj vortoj

5.1 すべての前置詞は、エスペラントでは決まった、不変の意味を持血、それがその使い方を決める。前置詞を使わねばならない時、もしどの前置詞を使うのか明確でない場合は特別の意味を持たない前置詞 je を使う。
   ĝoji je tio, ridi je tio, enuo je la patrujo, malsana je la okuloj.
 前置詞 je の代わりに、前置詞なしの対格を使うことが出来る(誤解を招かない限り)。
5.1.1 すべての前置詞は常に主格のみを要求する。もし、前置詞の後に対格を使うとすれば、それは前置詞によるものではなく、例えば方向を示すなど、他の理由による。
   tie = en tiu loko, tien= al tiu loko
   la birdo flugis en la ĝardenon, sur la tablon:en や sur が対格を要求するのではない。ĝardeno, tablo が flugi する場所ではなく、その目的であることを示す。

5.2 前置詞について
 al, anstataŭ, antaŭ, apud, ĉe, ĉirkaŭ, da, de, dum, ekster, el, en, ĝis, inter, je, kontraŭ, krom, kun, laŭ, malgraŭ, per, po, por, post, preter, pri, pro, sen, sub, super, sur, tra, trans.
 これらは、文の示す行動の周辺の出来事を文に、より正確にはその動詞に結びつけるために使われる。

5.3 je と -n について
 原則として、すべての前置詞は前置詞 je または対格で置き換えることが出来る(誤解を招かない限り)。
   La kato kuŝas sub la tablo.
   La lampo pendas super la tablo.
   La telero estas sur la tablo.
   Ni iru tra la arbaro.
   Ni loĝas trans la rivero.
 以上の5つの文の前置詞を je や対格に代えてみると、
   La kato kuŝas je la tablo. / La kato kuŝas la tablon.
   La lampo pendas je la tablo. / La lampo pendas la tablon.
   La telero estas je la tablo. / La telero estas la tablon.
   Ni iru je la arbaro. / Ni iru la arbaron.
   Ni loĝas je la rivero. / Ni loĝas la riveron.
 これらは可能ではないことがわかる。意味のはっきりした前置詞(sub, super, sur, tra, trans) は意味のはっきりしない je で置き換えることは出来ない。同様に対格に代えた文は全く無意味である。

5.4 前置詞の後ろの対格は、その前置詞がその場所への動きではなく、場所を示す場合には常に可能である。もちろん文全体は何らかの動きを示す。
   Mi iras en la ĝardenon.
   Mi metas la libron sur la tablon.
   Mi veturas trans la riveron.
   Ni venis antaŭ la domon.
   La birdo flugis en la ĉambron, kaj poste pluflugis en la ĉambro.
*例えば al や ĝis はその場所への動きを示すので、対格名詞を従えることは出来ない。

5.5 語根としての前置詞
 接尾辞・接頭辞とともに使われる。よく使われるのは、
   aliĝi, aliĝilo, anstataŭi, anstataŭigi, antaŭen! , ĉirkaŭi, ĉirkaŭigi, duma, ekstere, ene, enigi, ĝisi, kontraŭi, kroma, kune, peri, peranto, pori, posteulo, suben,
 この他、すべての前置詞は動詞と結合して、合成動詞を作る。

   aliri, eliri, eniri, trairi, transiri, preteriri, kuniri, antaŭiri, ĉirkaŭiri, laŭiri
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

マルタを読む(14)

2021-03-09 | Marta


Marta はかなり長い小説だが、章などに分けられていなくて、切れ目なく話が続く。適当に区切りをつけてもいいと思うが、このまま続けていく。今日の所は日本語訳がきわめてヘタクソだと自分でも思う。

Ĉe la lastaj vortoj la juna servistino kliniĝis kaj, preninte la blankan manon de la virino, volis levi ĝin al sia buŝo. Sed la virino subite leviĝis kaj ĵetis ambaŭ brakojn ĉirkaŭ la kolon de la knabino. Ambaŭ ploris, la infano ankaŭ komencis plori, kaj per ambaŭ manetoj ĝi kaptis la superveston de la servistino.
そういうと、その若い小間使いはかがんで婦人の白い手を取って自分の口にあげようとした(口づけをしようとした)。しかし、婦人は突然立ち上がって両手を女性の首に回した(両腕で抱いた)。2人は泣いた。子供もまた泣き始めて、小さな両手で小間使いの上着をつかんだ。

--- Ne foriru, Sonjo! --- kriis Janjo, --- ne foriru! ĉi tie estas tiel terure, tiel malĝoje!
行かないで、ソーニャ! ヤーニョは叫んだ。 行かないで! ここはとても恐くてさびしい!

La knabino kisis al sia estinta sinjorino la brakojn, la manojn, premis al sia koro la plorantan infanon.
若い女性は自分のかつての女主人の腕に口づけをして、泣いている子供を自分の胸に押しつけた。

--- Mi devas, mi devas iri! --- ŝi ripetadis plorĝemante, --- mi havas malriĉan patrinon kaj malgrandajn fratinojn, mi devas labori por ili...
私は行かなくてはなりません! 彼女はすすり泣きながらくり返した。私には貧しい母と小さな妹がいます。私は彼らのために働かなければなりません。

La virino en funebra vesto levis la palan vizaĝon kaj rektigis sian elastan talion.
喪服の婦人は青白い顔を上げて、そのしなやかな腰を真っ直ぐに伸ばした。

--- Mi ankaŭ, Sonjo, mi ankaŭ laboros, --- ŝi diris per voĉo pli forta ol tiu, per kiu ŝi ĝis nun parolis, --- mi ankaŭ havas infanon, por kiu mi devas labori...
私もです。ソーニャ、私も働かなくてはなりません。彼女は今まで話していたよりも強い声で言った。私にもまた子供がいます。子供のために私は働かなければ・・・。

--- Dio vin ne forlasu, kaj Li vin benu, mia plej kara sinjorino! --- ekkriis la juna servistino, kaj, ankoraŭ unu fojon kisinte la manojn de la patrino kaj la plorantan vizaĝon de la infano, ŝi, ne rigardante returne, elkuris el la ĉambro.
神のお恵みと祝福がありますように、私の最も大切な奥様! 若い小間使いは叫んで、もう一度母親の手と泣いている子供の顔に口づけをした。彼女は振り向くことなく部屋から走り出た。
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

前置詞と機能語

2021-03-07 | 文法のない言語の文法


今回は第5章、la prepozicioj aŭ pli kompreneble la funkciaj vortoj である。funkciaj vortoj に「機能語」という日本語訳をつけてみた。

5.1 Fundamento から-1
 エスペラントではすべての前置詞は決まった意味を持つ。ただし、je のみは独立した意味を持たない。
 je の代わりに、誤解を招かない限り、前置詞なしの対格を使うことができる。

5.11 Fundamento から-2
 すべての前置詞は、その後ろに主格を要求する。もし、対格を使う場合は、その対格は前置詞によるものでなく、ほかの原因によるものである。たとえば方向を表す場合。
   la birdo flugis en la ĝardenon, sur la tablon。:tablo は、鳥が飛ぶ場所ではなく、その目的地である。

5.2 前置詞について
   al, anstataŭ, antaŭ, apud, ĉe, ĉirkaŭ, da, de, dum, ekster, el, en, ĝis, inter, je, kontraŭ, krom, kun, laŭ, malgraŭ, per, po, por, post, preter, pri, pro, sen, sub, super, sur, tra, trans.

5.3 je と -n
   原則として、すべての前置詞は、誤解を招かない限りで je や 対格 に代えることが出来る。・・・意味のはっきりした前置詞(sub, super, sur, tra, trans)は、je または対格で置き換えることは出来ない。

5.4 前置詞の後の対格
   動きではなく場所を示す前置詞の後につけることが出来る。

5.5 前置詞も語根なので、前置詞も語根なので、接頭辞・接尾辞や動詞と合成語を作る。
   aliĝi, aliĝilo, anstataŭi, anstataŭigi, antaŭen!, apudigi, ĉirkaŭi, ĉirkaŭigi, duma, ekstere, ene, enigi, ĝisi, kontraŭi, kroma, kune, peri, peranto, pori, posteulo, suben
aliri, eliri, eniri, trairi, transiri, preteriri, kuniri, antaŭiri, ĉirkaŭiri, laŭiri.
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

Profitema

2021-03-05 | Japanaj proverboj kaj idiotismoj


 このブログでは、今3つのシリーズを書いている。「文法のない言語の文法」「マルタを読む」「日本のことわざ・慣用句」である。それぞれに結構時間がかかっている。Japanaj proverboj kaj idiotismoj は、日本語の表現を外国人がおもしろがってくれればいいな、と思いながら書いているが、「直訳」にも解説にも案外苦労している。今日はあまり時間がないので短く切り上げることにした。

Falinte ne nur leviĝas
   En ia ajn okazo trovi ion profitan
   Tre profitema
   Eĉ se li falas teren, tie li trovas ion valoran (Japana-Esperanta vortaro)

Videma teruraĵon
   Oni deziras ekscii eĉ teruran.
   Scivolemo superas ĉion.

今日のことわざ・慣用句:転んでもただは起きぬ。 恐い物見たさ。

   
la foto en Svedio
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

マルタを読む(13)

2021-03-03 | Marta


La virino en funebra vesto haltis momenton sur la sojlo, ĵetis malrapidan rigardon en la tutan ĉambron kaj poste, farinte kelke da paŝoj, sidiĝis sur la kanapeto.
喪服の婦人は入り口で立ち止まって、ゆっくりと部屋中に視線を投げ、そして数歩進んでその小さな長椅子に腰を下ろした。

La infano stariĝis apud la patrino kaj senmova, pala, turnadis ĉien la okulojn, en kiuj vidiĝis miro kaj timo.
子供は青ざめて、母親のそばにじっと立って、あちこちに目を動かしていた。その目の中には驚きと恐れが見てとれた。

La juna knabino forliberigis la veturigiston, kiu enportis en la ĉambron du malgrandajn pakaĵetojn, kaj ŝi komencis klopodi pri ordigo de la objektoj, elprenitaj el la pakaĵetoj..
若い女性は、二つの小さな包みを部屋まで運んでくれた御者を帰して、その包みからとりだした物の整理を始めた。

Ili ne estis en granda nombro, ilia ordigo sekve daŭris mallonge; ne deprenante la superveston kaj ĉapelon, la knabino en unu el la pakaĵetoj orde aranĝis kelke da infanaj vestetoj kaj iom da tolaĵo, la duan, malplenigitan, ŝi forŝovis en angulon de la ĉambro, la liton ŝi ordofaris per du kusenoj kaj lana kovrilo, al la fenestro ŝi pendigis blankan flankkurtenon, en la ŝranko ŝi ordometis kelke da teleroj kaj potetoj, argilan kruĉon por akvo, tian saman pelvon, latunan kandelingon kaj malgrandan samovaron. Farinte ĉion ĉi tion, ŝi prenis ankoraŭ el malantaŭ la forno faskon da lignetoj kaj ekbruligis sur la kameno gajan fajron.
荷物は多くはなかったので、その仕事はすぐに済んでしまった。上着も帽子も脱がないまま、包みの一つに数点の子供服といくらかの布製品を畳んでしまい込み、空になった二つ目の包みを部屋の隅に押しやった。二つの枕と羊毛の掛け布団でベッドをしつらえ、窓には白いカーテンを掛けた。棚には、彼女は何枚かの皿と茶碗、陶器の水差しや深皿、真ちゅうの燭台や湯沸かし器などを具合よく並べた。これらのことをし終えると、彼女は暖炉の後ろから薪を一束とりだし、火をつけて明るく燃え上がらせた。

--- Jen tiel, --- ŝi diris, leviĝinte de la genua pozicio kaj turnante al la senmova virino la vizaĝon, ruĝigitan de la blovekscitado de la fajro: --- mi ekbruligis fajron, kaj tuj estos al vi pli varme kaj pli lume. Lignon por hejtado vi trovos malantaŭ la forno, estos kredeble sufiĉe por ĉirkaŭ du semajnoj; la vestoj kaj tolaĵo estas en la pakaĵeto, la vazoj kuirejaj kaj bufedaj en la ŝranko, la kandelo en la kandelingo ankaŭ en la ŝranko.
彼女はそれまでの膝をついていた姿勢から立ち上がって、火を吹いて赤くなった顔をじっと動かずにいた婦人に向けて言った、さあ、このように火をおこしました、すぐに明るく、暖かくなるでしょう。薪は暖炉の後ろにあります。おそらく2週間くらいは充分にあるでしょう。衣類と布製品は包んであります。料理と食事用の茶碗は棚の中に、ロウソクも燭台に立てて棚にあります。

Dirante ĉi tion, la bona servistino videble penis havi gajan tonon, sed la rideto ne povis sin teni sur ŝia buŝo, kaj la okuloj apenaŭ retenis larmojn.
そう言いながら、この気の良い小間使いは見るからに明るい調子を保とうとしていたが、彼女の口にはほほえみもなかったし、目は涙をやっとこらえていた。

--- Kaj nun, --- ŝi diris mallaŭte, kunmetante la manojn, --- nun, mia sinjorino, mi devas jam iri!
そしてもう、彼女は手を合わせながら言った。もう、私は行かねばなりません。
La virino en funebra vesto levis la kapon.
喪服の婦人は頭を上げた。

--- Vi devas jam iri, Sonjo, --- ŝi ripetis, --- ĝi estas vero, --- ŝi aldonis, ĵetinte rigardon al la fenestro, --- komencas jam vesperiĝi... vi certe timos iri vespere tra la urbo.
ソーニャ、もう行かなければなりませんねー彼女はくり返したー本当だわー彼女は窓に視線を投げてつけ加えた。ーもう夕方ね、ー夜に町を通っていくのは恐いでしょう。

--- Ho, ne tio, kara sinjorino! --- ekkriis la knabino, --- por vi mi en la plej malluma nokto irus al la fino de la mondo... sed... miaj novaj gesinjoroj morgaŭ tre frue matene elveturas el Varsovio, kaj ili ordonis al mi veni antaŭ la vesperiĝo. Mi devas iri ĉar ili hodiaŭ ankoraŭ min bezonos...
ーいいえ、奥様ーあなたのためなら、私はどんな暗闇でも、世界の果てまでだって行きます。ーだけど、私の新しい主人夫婦は明日の朝早くにワルシャワを発つのです。そして、あの人たちは私に夕方までに来るようにと命じられたのです。あの人たちは今日、私を必要としているので、行かねばならないのです

コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

Kiel akrido

2021-03-02 | Japanaj proverboj kaj idiotismoj


La sundio kaj kuirita rizo ĉien sekvas nin.
   Kiel la suno ĉie brilas, ni povas vivi en iel ajn mizera stato.

Kiel akrido
   Kiam oni perfingre tenas akridon ĉe ĝia piedoj, ĝi movas sin supren kaj malsupren kvazaŭ riverencado.
   riverencadi humile, multe riverenci

Bastono antaŭ fali
   Bastono por apogo antaŭ ol falo(Japana-Esperanta vortaro)
   Antaŭa preparo estas grava por ne fiaksi.

今日のことわざ・慣用句:お天道様と米の飯はどこに行ってもついて回る。 米つきバッタのよう。 転ばぬ先の杖。

   
La foto en Svedio
コメント
  • Twitterでシェアする
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする