今回は第5章 la prepozicioj aŭ pli kompreneble la funkciaj vortoj
5.1 すべての前置詞は、エスペラントでは決まった、不変の意味を持血、それがその使い方を決める。前置詞を使わねばならない時、もしどの前置詞を使うのか明確でない場合は特別の意味を持たない前置詞 je を使う。
ĝoji je tio, ridi je tio, enuo je la patrujo, malsana je la okuloj.
前置詞 je の代わりに、前置詞なしの対格を使うことが出来る(誤解を招かない限り)。
5.1.1 すべての前置詞は常に主格のみを要求する。もし、前置詞の後に対格を使うとすれば、それは前置詞によるものではなく、例えば方向を示すなど、他の理由による。
tie = en tiu loko, tien= al tiu loko
la birdo flugis en la ĝardenon, sur la tablon:en や sur が対格を要求するのではない。ĝardeno, tablo が flugi する場所ではなく、その目的であることを示す。
5.2 前置詞について
al, anstataŭ, antaŭ, apud, ĉe, ĉirkaŭ, da, de, dum, ekster, el, en, ĝis, inter, je, kontraŭ, krom, kun, laŭ, malgraŭ, per, po, por, post, preter, pri, pro, sen, sub, super, sur, tra, trans.
これらは、文の示す行動の周辺の出来事を文に、より正確にはその動詞に結びつけるために使われる。
5.3 je と -n について
原則として、すべての前置詞は前置詞 je または対格で置き換えることが出来る(誤解を招かない限り)。
La kato kuŝas sub la tablo.
La lampo pendas super la tablo.
La telero estas sur la tablo.
Ni iru tra la arbaro.
Ni loĝas trans la rivero.
以上の5つの文の前置詞を je や対格に代えてみると、
La kato kuŝas je la tablo. / La kato kuŝas la tablon.
La lampo pendas je la tablo. / La lampo pendas la tablon.
La telero estas je la tablo. / La telero estas la tablon.
Ni iru je la arbaro. / Ni iru la arbaron.
Ni loĝas je la rivero. / Ni loĝas la riveron.
これらは可能ではないことがわかる。意味のはっきりした前置詞(sub, super, sur, tra, trans) は意味のはっきりしない je で置き換えることは出来ない。同様に対格に代えた文は全く無意味である。
5.4 前置詞の後ろの対格は、その前置詞がその場所への動きではなく、場所を示す場合には常に可能である。もちろん文全体は何らかの動きを示す。
Mi iras en la ĝardenon.
Mi metas la libron sur la tablon.
Mi veturas trans la riveron.
Ni venis antaŭ la domon.
La birdo flugis en la ĉambron, kaj poste pluflugis en la ĉambro.
*例えば al や ĝis はその場所への動きを示すので、対格名詞を従えることは出来ない。
5.5 語根としての前置詞
接尾辞・接頭辞とともに使われる。よく使われるのは、
aliĝi, aliĝilo, anstataŭi, anstataŭigi, antaŭen! , ĉirkaŭi, ĉirkaŭigi, duma, ekstere, ene, enigi, ĝisi, kontraŭi, kroma, kune, peri, peranto, pori, posteulo, suben,
この他、すべての前置詞は動詞と結合して、合成動詞を作る。
aliri, eliri, eniri, trairi, transiri, preteriri, kuniri, antaŭiri, ĉirkaŭiri, laŭiri